Komisja przyjęła dziś swoje dwunaste sprawozdanie z postępów w realizacji unijnych programów relokacji i przesiedleń w sytuacjach nadzwyczajnych, w którym ocenia działania prowadzone od 12 kwietnia 2017 r.

 

Mimo że większość państw członkowskich regularnie składa nowe zobowiązania i dokonuje relokacji, Węgry, Polska i Austria jako jedyne nie dokonały relokacji ani jednej osoby.

Do tej pory w 2017 r. relokowano już niemal tyle samo osób, co w całym roku 2016. Całkowita liczba relokacji wynosi obecnie 18 418, co dowodzi, że relokacja działa, jeśli tylko jest wola dotrzymania wspólnie uzgodnionych zobowiązań w duchu szczerej współpracy. Jednak mimo że większość państw członkowskich dokłada starań, by regularnie prowadzić relokacje, niektóre państwa ignorują swoje zobowiązania prawne i do dziś nie dokonały żadnej relokacji. Jeżeli chodzi o przesiedlenia, państwa członkowskie poczyniły znaczne postępy i zapewniły bezpieczną i legalną drogę migracji już 16 163 osobom, co stanowi znacznie powyżej dwóch trzecich przesiedleń uzgodnionych w ramach programu unijnego. W oparciu o zalecenia z poprzedniego miesiąca opublikowane dziś sprawozdanie koncentruje się w szczególności na tych państwach członkowskich, które nie wywiązują się ze swoich zobowiązań.

Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: „Dotychczasowe wyniki dowodzą, że relokacja może działać, jeśli tylko państwa wykażą wolę polityczną i determinację. Powodzenie programu relokacji nie może zależeć wyłącznie od kilku krajów. Solidarność w kategoriach prawnych, politycznych i moralnych nie podlega różnym interpretacjom. W związku z tym wzywam do działania te państwa członkowskie, które regularnie nie wywiązują się ze zobowiązań. Ogólne dane liczbowe dotyczące przesiedleń pokazują, co można w praktyce zdziałać dzięki wzmocnionej współpracy i koordynacji na szczeblu UE. Czas osiągnąć to samo w odniesieniu do relokacji".

Trwa pozytywny trend w zakresie relokacji. Od ostatniego sprawozdania dokonano relokacji kolejnych 2 078 osób (1 368 relokowanych z Grecji i 710 z Włoch). Na dzień 12 maja dokonano w sumie relokacji 18 418 osób (5 711 z Włoch i 12 707 z Grecji). Jednak mimo tych postępów obecne tempo relokacji jest nadal znacznie niższe niż to, które byłoby niezbędne do osiągnięcia wyznaczonych celów, czyli do zapewnienia relokacji wszystkich kwalifikujących się osób w nadchodzących miesiącach.

Przewiduje się, że obecna liczba osób ubiegających się o relokację zarejestrowanych w Grecji (12 400 osób) pozostanie na stałym poziomie, natomiast Włochy nadal muszą dopilnować zarejestrowania wszystkich osób kwalifikujących się do relokacji. Oczekuje się, że oprócz 2 500 kandydatów do relokacji zarejestrowanych dotychczas we Włoszech, wkrótce zostanie zarejestrowanych kolejnych 700 osób, jak również ponad 1 100 Erytrejczyków, którzy przybyli do Włoch w 2017 r. Jednakże biorąc pod uwagę fakt, że całkowita liczba osób kwalifikujących się do relokacji przebywających w tych dwóch krajach jest znacznie niższa od tego, co zostało przewidziane w decyzjach Rady, a także uwzględniając poczynione do tej pory postępy, należy uznać za całkowicie wykonalne relokowanie wszystkich kwalifikujących się osób do września 2017 r., o ile państwa członkowskie wykażą wolę polityczną i będą realizować zdecydowane działania na rzecz osiągnięcia wspólnie ustalonych celów. Niezależnie od powyższego zobowiązanie prawne do relokacji kwalifikujących się osób przebywających w Grecji i we Włoszech nie ustanie od września.

Mimo że większość państw członkowskich regularnie składa nowe zobowiązania i dokonuje relokacji, Węgry, Polska i Austria jako jedyne nie dokonały relokacji ani jednej osoby. Stanowi to naruszenie ich zobowiązań prawnych, zobowiązań podjętych wobec Grecji i Włoch oraz zasady sprawiedliwego podziału odpowiedzialności. Austria podjęła jednak formalne zobowiązanie do relokacji 50 osób z Włoch, którą to decyzję Komisja przyjmuje z zadowoleniem. Natomiast Republika Czeska już od blisko roku nie prowadzi aktywnych działań w ramach programu.

W związku z tym zalecenia przedstawione w opublikowanym dziś sprawozdaniu kierowane są przede wszystkim do tych państw członkowskich, które nie wprowadziły dotąd w życie decyzji Rady. Wzywa się w nim Węgry i Polskę do niezwłocznego rozpoczęcia składania zobowiązań i dokonywania relokacji, Republikę Czeską do niezwłocznego wznowienia relokacji, a Austrię, która zaczęła właśnie podejmować zobowiązania dotyczące relokacji z Włoch, do rozpoczęcia składania podobnych zobowiązań w odniesieniu do Grecji.

Zalecenia są także kierowane do innych państw w celu zachęcenia ich do skuteczniejszego wdrażania decyzji Rady:

• Bułgaria i Słowacja powinny wykazać się większą elastycznością w odniesieniu do swoich preferencji i powinny jak najszybciej rozpocząć relokacje z Włoch;

• Irlandia i Estonia, we współpracy z Włochami, powinny znaleźć wzajemnie akceptowalne rozwiązania w zakresie dodatkowych postępowań sprawdzających dotyczących bezpieczeństwa, tak aby mogły jak najszybciej rozpocząć relokacje;

• Część państw członkowskich powinna zwiększyć swoje miesięczne zobowiązania (Hiszpania, Belgia i Chorwacja w odniesieniu do Włoch i Grecji, Niemcy, Rumunia i Słowacja w odniesieniu do Grecji, a Francja w odniesieniu do Włoch), natomiast Cypr powinien zacząć składać zobowiązania w odniesieniu do Włoch i jak najszybciej rozpocząć relokację;

• Państwa członkowskie dokonujące relokacji powinny zwiększyć swoją łączną zdolność do rozpatrywania wniosków, unikać zbyt restrykcyjnych preferencji i opóźnień oraz ograniczać wymogi powodujące opóźnienia w procedurze transferów relokacyjnych i priorytetowo traktować wnioskodawców wymagających szczególnego traktowania, w szczególności małoletnich bez opieki;

• Ponadto Włochy powinny pilnie przyspieszyć procedury identyfikacji i rejestracji wszystkich kwalifikujących się wnioskodawców i zagwarantować, że osoby kwalifikujące się do relokacji przybywające do Włoch będą kierowane w sposób uporządkowany do wyznaczonych specjalnie do tego celu centrów relokacji. W tym celu Komisja przekazała niedawno 15,33 mln EUR w ramach pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych na rzecz poprawy funkcjonowania mechanizmu relokacji we Włoszech.

Komisja wzywa państwa członkowskie do stosowania się do jej zaleceń, a także do znacznego przyspieszenia relokacji w duchu wzajemnej współpracy i zaufania zanim w czerwcu 2017 r. zostanie sporządzone kolejne sprawozdanie. Ponadto Komisja wzywa te państwa członkowskie, które nie dokonały dotąd żadnych relokacji lub które od niemal roku nie złożyły zobowiązań w odniesieniu do Włoch i Grecji, by niezwłocznie, w ciągu najbliższego miesiąca, rozpoczęły odpowiednie działania. Jeżeli takie działania nie zostaną podjęte, Komisja określi w swoim kolejnym, czerwcowym sprawozdaniu stanowisko w sprawie skorzystania z kompetencji przyznanych jej na mocy traktatów, w szczególności na temat możliwości wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Komisja jest gotowa wspierać państwa członkowskie w procesie realizacji ich zobowiązań.

Program przesiedleń jako całość nadal przebiega zgodnie z planami. Na dzień 12 maja przesiedlono już 16 163 osób do 21 krajów, co stanowi ponad dwie trzecie liczby 22 504 osób uzgodnionej w ramach programu przesiedleń UE. Od 10 kwietnia 2017 r. przesiedlono 671 osób, głównie z Turcji, ale także z Jordanii i Libanu. Stanowi to istotny postęp w stosunku do ograniczonej liczby osób przesiedlonych przez państwa członkowskie w 2014 i 2015 r. w ramach programów krajowych lub wielostronnych i wyraźnie wskazuje na wartość dodaną i potencjał wzmocnionej współpracy i koordynacji w zakresie przesiedleń na szczeblu UE.

Niemniej jednak, mimo że niektóre państwa członkowskie i kraje stowarzyszone (a mianowicie Estonia, Niemcy, Irlandia, Niderlandy, Finlandia, Szwecja, Zjednoczone Królestwo, Islandia, Liechtenstein i Szwajcaria) osiągnęły już swoje wartości docelowe, poziom działań w zakresie przesiedleń pozostaje nierówny. Dziewięć państw członkowskich (Bułgaria, Cypr, Grecja, Chorwacja, Malta, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia) nie rozpoczęło jeszcze dokonywania przesiedleń w ramach bieżących programów UE.

Tempo przesiedleń z Turcji, uwzględnionych w ogólnej liczbie przesiedleń, stale rośnie. Od czasu ostatniego sprawozdania przesiedlono 1 077 Syryjczyków. W sumie bezpieczną i legalną możliwość wjazdu do Europy na podstawie oświadczenia UE–Turcja uzyskało 5 695 syryjskich uchodźców. Ogólna liczba pozostałych zobowiązań w zakresie przesiedleń z Turcji wynosi obecnie 25 040, przy czym Rumunia przygotowuje się do rozpoczęcia wkrótce pierwszych przesiedleń w ramach tego mechanizmu.

Mimo osiągnięcia znacznych postępów państwa członkowskie, które są jeszcze dalekie od osiągnięcia swych celów, a także państwa członkowskie, które jeszcze nie dokonywały przesiedleń w ramach programów UE, powinny jak najszybciej zwiększyć wysiłki na rzecz przesiedleń i tym samym przyczynić się do wspólnych działań mających na celu zapewnienie bezpiecznych i legalnych dróg przybycia do UE osobom potrzebującym ochrony międzynarodowej oraz wdrożenie postanowień oświadczenia UE–Turcja.

Tymczasowy mechanizm relokacji w sytuacjach nadzwyczajnych został ustanowiony w dwóch decyzjach Rady z września 2015 r., w których państwa członkowskie zobowiązały się, że relokują z Włoch i Grecji osoby wymagające ochrony międzynarodowej. Decyzje o relokacji dotyczą zobowiązania do relokacji 98 255 osób, po tym jak 29 września 2016 r. Rada przyjęła zmianę do swojej drugiej decyzji w sprawie relokacji. Zmiana ta przewiduje, że 54 000 miejsc, których jeszcze nie przydzielono, zostanie udostępnionych na potrzeby zgodnego z prawem przyjmowania przez UE obywateli Syrii z Turcji.

Dnia 8 czerwca 2015 r. Komisja przyjęła wniosek w sprawie europejskiego programu przesiedleń. Na tej podstawie 20 lipca 2015 r. państwa członkowskie uzgodniły, że przesiedlą 22 504 osoby ewidentnie wymagające ochrony międzynarodowej.

Dnia 7 marca 2016 r. Rada Europejska wezwała do przyspieszenia procesu wdrażania relokacji, aby załagodzić sytuację humanitarną w Grecji. Wobec pilnej potrzeby zapewnienia wsparcia Grecji i Włochom w swoich konkluzjach z 20 i 21 października Rada Europejska ponownie zaapelowała o podjęcie dalszych działań w celu przyspieszenia realizacji programów relokacji i przesiedleń. Dnia 15 grudnia Rada Europejska zatwierdziła wspólny plan działania dotyczący wdrażania ustaleń zawartych w oświadczeniu UE–Turcja, w którym ustalono wartość docelową dla Grecji na poziomie 3 000 relokacji miesięcznie oraz ponowiono wezwanie do dalszego zwiększenia wysiłków na rzecz przyspieszenia relokacji, w szczególności w odniesieniu do małoletnich bez opieki.

Oświadczenie UE–Turcja z 18 marca 2016 r. zakłada, że każdej readmisji obywatela Syrii odesłanego z wysp greckich do Turcji towarzyszyć będzie przesiedlenie innego Syryjczyka z Turcji do państw członkowskich UE. Zasada ta obowiązuje od 4 kwietnia 2016 r. Pierwszeństwo mają migranci, którzy nie próbowali wcześniej nielegalnie dostać się na terytorium UE.

Dnia 13 lipca 2016 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący stałych ram UE w zakresie przesiedleń, aby ustanowić wspólny zbiór standardowych procedur wyboru kandydatów do przesiedlenia oraz wspólny status ochrony przyznawany osobom przesiedlanym do UE. Dzięki temu europejskie działania w zakresie przesiedleń będą w przyszłości skuteczniejsze i lepiej skoncentrowane.

Dnia 16 marca 2016 r. Komisja przyjęła pierwsze sprawozdanie w sprawie relokacji i przesiedleń. Sprawozdania: drugie, trzecie, czwarte, piąte, szóste, siódme, ósme, dziewiąte, dziesiąte i jedenaste zostały przyjęte odpowiednio w dniach 12 kwietnia, 18 maja, 15 czerwca, 13 lipca, 28 września, 9 listopada, 8 grudnia 2016 r. oraz 28 lutego, 2 Marca i 12 kwietnia 2017 r.