Komisja Europejska uruchomiła w dniu 7 czerwca Europejski Fundusz Obronny, aby pomóc państwom członkowskim w bardziej efektywnym wydawaniu pieniędzy podatników, ograniczaniu powielania w wydatkowaniu środków, a także uzyskiwaniu lepszego stosunku jakości do ceny.

Celem ogłoszonego przez przewodniczącego Junckera we wrześniu 2016 r. i popartego przez Radę Europejską w grudniu 2016 r., funduszu będzie koordynacja, uzupełnienie i zwiększenie krajowych inwestycji w badania w dziedzinie obrony, rozwój prototypów i zakup sprzętu wojskowego i technologii.

Wiceprzewodniczący do spraw miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen skomentował: Mieszkańcy Europy martwią się o bezpieczeństwo swoje i swoich dzieci. Uzupełniając naszą współpracę z NATO, sami musimy robić więcej i lepiej. Dziś pokazujemy, że przechodzimy od słów do czynów. Fundusz będzie funkcjonował jako katalizator dla silnego europejskiego przemysłu obronnego, rozwijającego nowoczesne i w pełni interoperacyjne technologie oraz sprzęt. Państwa członkowskie będą nadal pełniły rolę wiodącą, zyskają możliwości lepszego wykorzystania swoich funduszy, a w ostatecznym rozrachunku – zwiększenia swoich wpływów.

Komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP Elżbieta Bieńkowska dodała: Europa musi stać się gwarantem bezpieczeństwa. Z funduszu wspierane będą wspólne badania naukowe w dziedzinie obrony i wspólny rozwój zdolności obronnych. Będzie mieć on zatem przełomowe znaczenie dla strategicznej autonomii UE oraz konkurencyjności przemysłu obronnego w Europie, w tym dla wielu MŚP i spółek o średniej kapitalizacji wchodzących w skład łańcucha dostaw europejskiego przemysłu obronnego.

Europejski Fundusz Obronny ma dwa elementy:

Badania naukowe: Ten element funduszu już przynosi efekty. Począwszy od 2017 r. UE po raz pierwszy zaproponuje granty na wspólne badania naukowe w dziedzinie innowacyjnych technologii i produktów obronnych, w pełni i bezpośrednio finansowane z budżetu UE. Projekty kwalifikujące się do finansowania UE będą dotyczyły obszarów priorytetowych uzgodnionych wcześniej przez państwa członkowskie i będą obejmowały np. elektronikę, metamateriały, oprogramowanie szyfrujące lub robotykę. Będą one finansowane z wykorzystaniem:

90 mln euro do końca 2019 r., przy czym 25 mln euro przydzielono na 2017 r. W dniu dzisiejszym zostanie ogłoszone zaproszenie do składania wniosków w odniesieniu do projektów w dziedzinie systemów bezzałogowych w marynarce wojennej i systemów indywidualnego wyposażenia żołnierzy. Oczekuje się, że podpisanie pierwszych umów o udzielenie dotacji nastąpi przed końcem bieżącego roku.

500 mln euro rocznie po 2020 r.W 2018 r. Komisja zaproponuje specjalny unijny program badań w dziedzinie obronności z szacunkowym rocznym budżetem w wysokości 500 mln EUR, co spowoduje, że UE stanie się jednym z największych inwestorów w badania w dziedzinie obronności w Europie.

Rozwój i nabywanie: Fundusz będzie stanowił zachętę dla państw członkowskich do współpracy w zakresie wspólnego rozwoju i nabywania wyposażenia obronnego i technologii poprzez współfinansowanie z budżetu UE i praktyczne wsparcie ze strony Komisji. Państwa członkowskie mogą na przykład wspólnie inwestować w rozwój technologii dronów lub łączności satelitarnej lub zakupić większą liczbę helikopterów, aby obniżyć koszty. Kwalifikować się będą wyłącznie projekty realizowane w ramach współpracy, a część całkowitego budżetu będzie przeznaczona na projekty związane z transgranicznym uczestnictwem MŚP. UE zaproponuje współfinansowanie przy pomocy:

W sumie 500 mln euro na 2019 i 2020 r. w ramach specjalnego programu dotyczącego obrony i rozwoju przemysłowego zaproponowanego w dniu dzisiejszym.

1 mld euro rocznie po 2020 r. Program o większej wartości zostanie przygotowany na okres po 2020 r., z rocznym budżetem w wysokości 1 mld euro. Program stanie się dźwignią finansową dla finansowania krajowego z oczekiwanym efektem mnożnikowym wynoszącym 5. Będzie on zatem mógł wygenerować całkowite inwestycje w rozwój zdolności obronnych w wysokości 5 mld euro rocznie po 2020 r.

Ambitny Europejski Fundusz Obronny wniesie wkład w dorobek Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i obrony jej obywateli, stanowiąc uzupełnienie innych bieżących prac, a mianowicie planu realizacji globalnej strategii w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, w której wyznaczono nowe ambitne cele dla Unii oraz wskazano działania, jakie należy podjąć, aby je osiągnąć. Jest także bezpośrednio związany z wdrażaniem wspólnej deklaracji UE i NATO podpisanej przez przewodniczącego Rady Europejskiej, przewodniczącego Komisji oraz Sekretarza Generalnego NATO.

Przy wsparciu ze strony Parlamentu Europejskiego i państw członkowskich, Europejski Fundusz Obronny może szybko stać się mechanizmem napędzającym rozwój Europejskiej Unii Bezpieczeństwa i Obrony, jakiej oczekują obywatele.

Patrząc w przyszłość i w następstwie Białej księgi w sprawie przyszłości Europy, Komisja publikuje również w dniu dzisiejszym dokument otwierający debatę publiczną na temat tego, w jaki sposób UE–27 mogłaby do 2025 r. rozwinąć dziedzinę obrony.

W swoich wytycznych politycznych z czerwca 2014 r. przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker określił jako priorytet wzmocnienie bezpieczeństwa obywateli europejskich. Przewodniczący Juncker zapowiedział utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego w swoim orędziu o stanie Unii z 2016 r..

Istnieją silne argumenty gospodarcze przemawiające za ściślejszą współpracą w zakresie wydatków na obronność w państwach UE. Koszty braku współpracy między państwami członkowskimi w tym zakresie szacuje się na kwotę 25–100 mld euro rocznie. 80 proc. zamówień publicznych i ponad 90 proc. projektów badawczych i technologicznych realizowanych jest na poziomie krajowym. Dzięki łączeniu zamówień można by zaoszczędzić do 30 % proc. rocznych wydatków na obronność.

Fragmentaryczne podejście do obronności powoduje również niepotrzebne powielanie wysiłków i wpływa na zdolność do rozmieszczenia sił obronnych. W UE istnieje 178 różnych systemów uzbrojenia w porównaniu do 30 w USA. W UE istnieje 17 różnych typów głównych czołgów bojowych, podczas gdy w USA tylko jeden. W Europie jest więcej producentów śmigłowców niż rządów, które mogłyby je kupić.

W dniu 30 listopada 2016 r. Komisja przedstawiła europejski plan działań w sektorze obrony, w którym omówiła, w jaki sposób Europejski Fundusz Obronny oraz inne działania mogą zwiększyć efektywność wydatków państw członkowskich na wspólne zdolności obronne, zwiększyć bezpieczeństwo obywateli europejskich i wspierać rozwój konkurencyjnej i innowacyjnej bazy przemysłowej. Inicjatywa ta została z zadowoleniem przyjęta przez unijnych przywódców podczas posiedzeń Rady Europejskiej w grudniu 2016 r. i w marcu 2017 r., a Komisja została upoważniona do przedstawienia propozycji, które prezentuje w dniu dzisiejszym.