Globalizacja przyniosła ogromne korzyści gospodarkom słabiej rozwiniętym na świecie oraz wiele możliwości Europejczykom; chociaż korzyści płynące z globalizacji są szeroko rozprzestrzenione, to jej koszty często rozkładają się nierównomiernie, co zostało podkreślone w dokumencie Komisji dotyczącym wykorzystania możliwości płynących z globalizacji.

Komisja Europejska przedstawiła dziś propozycję nowego zestawu działań, które mają w dalszym ciągu pomagać regionom Europy w inwestowaniu w te niszowe dziedziny, w których są one konkurencyjne („inteligentna specjalizacja”), i generować potrzebne innowacje, odporność i wzrost gospodarczy.

Wiceprzewodniczący Jyrki Katainen, odpowiedzialny za zatrudnienie, wzrost gospodarczy, inwestycje i konkurencyjność, powiedział: Aby czerpać korzyści płynące z globalizacji, musimy stworzyć odpowiednie warunki, w których możliwości związane z handlem i postępem technologicznym będą mogły się urzeczywistnić. Strategie inwestycyjne i strategie dotyczące innowacji, tworzone i kierowane oddolnie, mają kluczowe znaczenie dla poradzenia sobie z tym wyzwaniem i wzmocnienia pozycji naszych regionów.

Komisarz ds. polityki regionalnej Corina Crețu stwierdziła: Weszliśmy w erę „glokalną”, jak stwierdził przewodniczący Jean-Claude Juncker, czyli sytuację, w której skutki globalnych wyzwań są najpierw odczuwane na szczeblu lokalnym. Nasze gospodarki przechodzą diametralne zmiany; nie możemy odwrócić tego procesu. Możemy jednak pomóc naszym regionom uzyskać odpowiednie narzędzia do budowania solidnego i trwałego wzrostu gospodarczego. Właśnie na tym polega „inteligentna specjalizacja”.

Inteligentna specjalizacja, wprowadzona w 2014 r. do wszystkich regionalnych programów polityki, okazała się skuteczna. Komisja zamierza wykorzystać te pozytywne doświadczenia, realizując dwa następujące projekty pilotażowe:

Wsparcie dostosowane do specyficznych wyzwań dla regionów stojących w obliczu przemian przemysłowych: na swój wniosek, niektóre z tych regionów mogą współpracować z zespołami ekspertów Komisji, aby – na podstawie swoich strategii inteligentnej specjalizacji – zwiększyć zdolności innowacyjne, usuwać bariery dla inwestycji, przekazać obywatelom właściwe umiejętności oraz przygotować się do zmian przemysłowych i społecznych.

Międzyregionalne partnerstwa innowacyjne finansowane ze środków UE: inspiracją dla tego projektu pilotażowego jest sukces inicjatywy Vanguard, a jego celem – zidentyfikowanie i zwiększenie skali mogących uzyskać finansowanie międzyregionalnych projektów, które mogą zbudować europejskie łańcuchy wartości w priorytetowych sektorach, takich jak duże zbiory danych, biogospodarka, efektywne gospodarowanie zasobami, mobilność oparta na sieci lub zaawansowane metody produkcji.

Jednocześnie Komisja zintensyfikuje wysiłki, aby pomóc państwom członkowskim w usunięciu pozostałych przeszkód utrudniających wzrost gospodarczy i stworzeniu warunków przyjaznych dla prowadzenia działalności gospodarczej. Szczególną uwagę będzie się zwracać na jakość i przejrzystość publicznej działalności badawczej, współpracę między przedsiębiorstwami a uniwersytetami oraz dostosowanie lokalnych umiejętności do potrzeb rynku, w czym pomóc mają instrumenty wsparcia Komisji.

Komisja będzie również dążyć do ułatwieniadalszych synergii i łączenia różnych istniejących obecnie unijnych programów i instrumentów w dziedzinie innowacji, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności.

Zaproszenia do wyrażenia zainteresowania w ramach projektu pilotażowego dotyczącego regionów stojących w obliczu przemian przemysłowych opublikowane zostaną jesienią bieżącego roku. Międzyregionalne partnerstwa zostaną utworzone w 2017 r. i funkcjonować będą w 2018 r.

Doświadczenia zdobyte dotychczas podczas wdrażania istniejących programów polityki spójności wraz z działaniami i rozwiązaniami politycznymi przedstawionymi w komunikacie stanowić będą cenny wkład w przygotowanie przyszłych ram budżetowych w kontekście prowadzonej właśnie dyskusji na temat przyszłości finansów UE.

Komisja rozważy ściślejsze powiązanie istniejących instrumentów UE, tak aby zrealizować można było wspólny cel sprostania nowym wyzwaniom przemysłowym. „Inteligentna specjalizacja” mogłaby zostać rozszerzona, tak aby stała się kompleksowym narzędziem pomagającym wszystkim regionom czerpać korzyści ze spowodowanych przez globalizację zmian.

Inteligentna specjalizacja została wprowadzona jako warunek konieczny zapewnienia skuteczności wydatków na badania naukowe i innowacje w ramach polityki spójności. Wszystkie regiony były w związku z tym zobowiązane do opracowania strategii inwestycyjnych opartych na swoich atutach konkurencyjnych – czy byłyby to produkty rolno-spożywcze, czy turystyka, czy też nanotechnologia oraz przemysł lotniczy i kosmiczny.

W ramach tych strategii przedsiębiorstwa lokalne otrzymują wsparcie finansowe na opracowywanie innowacyjnych produktów i rozwój poza rynkiem lokalnym. Strategie te pozwoliły wykreować również lepsze powiązania między sektorami nauki i biznesu, a także zapewniły lepszą koordynację na wszystkich szczeblach sprawowania władzy na szczeblu lokalnym.