Komisja przeprowadziła dogłębną analizę odpowiedzi udzielonej przez władze polskie na wezwanie do usunięcia uchybienia przesłane w lipcu 2017 r. w odniesieniu do wspomnianej ustawy.

 

Komisja nadal stoi na stanowisku, że wspomniana ustawa jest niezgodna z prawem Unii z uwagi na wprowadzenie odmiennego wieku emerytalnego dla kobiet (60 lat) i mężczyzn (65 lat) sprawujących urząd sędziowski, co stanowi dyskryminację ze względu na płeć. Jest to sprzeczne z art. 157 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i dyrektywą 2006/54 w sprawie równości płci w dziedzinie zatrudnienia.

Komisja ma również zastrzeżenia prawne, w myśl których uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do uznaniowego przedłużania kadencji sędziów, którzy osiągnęli wiek emerytalny, jak również do uznaniowego odwoływania i powoływania prezesów sądów podważy niezależność polskich sądów, co jest niezgodne z art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Nowe przepisy pozwalają Ministrowi Sprawiedliwości wywierać wpływ na poszczególnych sędziów, ponieważ przewidują mało precyzyjne kryteria dotyczące przedłużania mandatu sędziowskiego i nie wskazują terminu, w jakim należy podjąć decyzję w sprawie takiego przedłużenia. W konsekwencji podważają zasadę nieusuwalności sędziów. Uznaniowe uprawnienia Ministra Sprawiedliwości do powoływania i odwoływania prezesów sądów pozwalają mu ponadto wywierać na nich wpływ, gdy rozstrzygają w sprawach dotyczących stosowania prawa UE.

W związku z powyższym Komisja przeszła do kolejnego etapu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Władze polskie mają teraz miesiąc na wprowadzenie środków wymaganych do zastosowania się do przesłanej uzasadnionej opinii. W przypadku gdy nie podejmą odpowiednich działań, Komisja może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W dniu 26 lipca 2017 r. kolegium komisarzy podjęło decyzję o wszczęciu przedmiotowego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego niezwłocznie po wejściu w życie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, która została już wówczas przyjęta przez Parlament RP i oczekiwała na publikację w Dzienniku Ustaw. Po wejściu w życie ustawy w dniu 28 lipca Komisja Europejska wystosowała wezwanie do usunięcia uchybienia, w którym jasno przedstawiła swoje zastrzeżenia natury prawnej. Władze polskie odpowiedziały na to wezwanie w dniu 31 sierpnia 2017 r.

Postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego nie ma wpływu na prowadzony z Polską dialog na temat praworządności, zainicjowany przez Komisję w styczniu 2016 r. W dniu 26 lipca 2017 r. Komisja wydała uzupełniające (trzecie) zalecenie w sprawie praworządności, które dotyczyło m.in. przedmiotowej ustawy. W dniu 25 września pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans poinformuje, w imieniu Komisji, Radę do Spraw Ogólnych na temat aktualnego stanu dialogu w sprawie praworządności. Praworządność jest jedną ze wspólnych wartości, na których opiera się Unia Europejska. Jest ona zapisana w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Komisja Europejska, wraz z Parlamentem Europejskim i Radą, odpowiada, zgodnie z Traktatami, za gwarantowanie przestrzegania praworządności jako podstawowej wartości Unii i zapewnienie poszanowania prawa, wartości i zasad UE.

Dalsze informacje temat ogólnej procedury dotyczącej uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego: zob. MEMO/12/12.