Superkomputery są potrzebne do przetwarzania zwiększającej się ciągle ilości danych, a ich wykorzystanie przynosi społeczeństwu korzyści w wielu obszarach, od opieki zdrowotnej i odnawialnych źródeł energii po bezpieczeństwo samochodów i cyberbezpieczeństwo.

Dzisiejszy krok ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności i niezależności UE w gospodarce opartej na danych. Europejscy naukowcy i przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu przetwarzają obecnie dane poza UE, ponieważ dostępne w UE tempo dokonywania obliczeń jest zbyt małe dla ich potrzeb. Ten brak niezależności stanowi zagrożenie dla prywatności, ochrony danych, tajemnicy handlowej oraz własności danych, w szczególności w przypadku zastosowań wymagających szczególnej ochrony.

Nowa struktura prawna i finansowa – Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC – ma za zadanie pozyskać, zbudować i uruchomić na terytorium Europy światowej klasy infrastrukturę wysokowydajnych systemów obliczeniowych (ang. High-Performance Computing, HPC). Przedsięwzięcie to zapewni również wsparcie dla programu w zakresie badań naukowych i innowacji w celu opracowania technologii i urządzeń (sprzętu), a także aplikacji (oprogramowania), z których korzystano by na tych superkomputerach.

Przewidziany w obecnych wieloletnich ramach finansowych wkład UE w EuroHPC wyniesie około 486 milionów euro, kwotę w podobnej wysokości wyłożą na ten cel państwa członkowskie i państwa stowarzyszone. Ogółem do 2020 r. na inwestycje przeznaczony zostanie około 1 mld euro ze środków publicznych, a uczestnicy tej inicjatywy z sektora prywatnego wesprą ją wkładami niepieniężnymi.

Andrus Ansip, wiceprzewodniczący Komisji i komisarz do spraw jednolitego rynku cyfrowego, powiedział: Superkomputery są siłą napędową gospodarki cyfrowej. Na tym polu trwa zaciekły wyścig, a UE pozostaje obecnie w tyle: w pierwszej dziesiątce superkomputerów na świecie nie ma ani jednego superkomputera z Europy. Poprzez inicjatywę EuroHPC chcemy do 2020 r. dostarczyć europejskim naukowcom i przedsiębiorstwom superkomputer o wydajności światowej klasy – aby umożliwić rozwój takich technologii jak sztuczna inteligencja i tworzenie przyszłych aplikacji powszechnego użytku w dziedzinach takich jak zdrowie, bezpieczeństwo czy inżynieria.

Mariya Gabriel, komisarz do spraw gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, stwierdziła: Superkomputery mają już teraz elementarne znaczenie w czynieniu znacznych postępów i wprowadzaniu innowacji w wielu obszarach mających bezpośredni wpływ na codzienne życie obywateli Europy. Mogą nam pomóc w tworzeniu medycyny spersonalizowanej, oszczędzaniu energii i skuteczniejszej walce ze zmianami klimatu. Ulepszona europejska infrastruktura superkomputerów niesie ze sobą ogromny potencjał w zakresie tworzenia miejsc pracy i stanowi kluczowy czynnik w procesie cyfryzacji przemysłu oraz zwiększaniu konkurencyjności europejskiej gospodarki.

Wysokowydajne systemy obliczeniowe odgrywają kluczową rolę w rozpoznawaniu poważnych wyzwań naukowych i społecznych, takich jak wczesne wykrywanie i leczenie chorób lub opracowywanie nowych terapii w oparciu o medycynę spersonalizowaną i precyzyjną, a także w reagowaniu na te wyzwania. Systemy takie są również wykorzystywane do zapobiegania klęskom żywiołowym na dużą skalę i do zarządzania działaniami w przypadku ich wystąpienia, w szczególności do prognozowania tras przejścia huraganów lub do symulacji trzęsień ziemi.

Infrastruktura EuroHPC zapewni europejskiemu przemysłowi, a w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP), lepszy dostęp do superkomputerów w celu opracowywania innowacyjnych produktów. Korzystanie z wysokowydajnych systemów obliczeniowych ma coraz większy wpływ na gałęzie przemysłu i przedsiębiorstwa, umożliwiając znaczne ograniczenie cyklu produkcji i projektowania produktu, przyspieszenie projektowania nowych materiałów, zmniejszenie kosztów, zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz skrócenie i optymalizację procesów decyzyjnych. Na przykład cykl produkcji samochodów można dzięki superkomputerom skrócić z 60 do 24 miesięcy.

Wysokowydajne systemy obliczeniowe mają również zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej, na przykład przy opracowywaniu zaawansowanych technologii szyfrowania, identyfikowaniu źródła cyberataków i reagowaniu na nie, skutecznym stosowaniu metod kryminalistyki lub też w symulacjach z dziedziny energii jądrowej.

Przedstawiona dziś inicjatywa umożliwi połączenie środków finansowych w celu stworzenia pierwszorzędnej europejskiej infrastruktury superkomputerów i dużych zbiorów danych. Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC służy pozyskaniu systemów o wydajności przedeksaskalowej (stu milionów miliardów czyli 10¹⁷ obliczeń na sekundę) oraz wsparciu prac nad stworzeniem systemów o wydajności eksaskalowej (miliarda miliardów czyli 10¹⁸ obliczeń na sekundę) przy wykorzystaniu technologii unijnej, do roku 2022 lub 2023.

Działania wspólnego przedsięwzięcia polegać będą na:

nabyciu i eksploatacji dwóch światowej klasy superkomputerów przedeksaskalowych i co najmniej dwóch superkomputerów średniej klasy (zdolnych do wykonywania około 10¹⁶ obliczeń na sekundę), a także, począwszy od 2020 r., zapewnieniu dostępu do tych komputerów szerokiemu gronu użytkowników prywatnych i publicznych oraz zarządzaniu tym dostępem,

realizacji programu badań i innowacji w zakresie HPC: w celu wsparcia rozwoju technologii wysokowydajnych systemów obliczeniowych w Europie, w tym pierwszej generacji europejskiej technologii energooszczędnych mikroprocesorów, oraz wniesienia wkładu w projektowanie europejskich komputerów eksaskalowych, jak również w celu opracowania aplikacji, rozwijania umiejętności i szerszego wykorzystania wysokowydajnych systemów obliczeniowych.

Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC realizowane będzie w latach 2019–2026. Planowana infrastruktura będzie wspólną własnością członków przedsięwzięcia, to jest początkowo państw, które podpisały deklarację w sprawie EuroHPC (zob. lista poniżej), oraz prywatnych członków z sektora akademickiego i sektora przedsiębiorstw. Będą oni również wspólnie nią zarządzać. Inne strony mogą w każdej chwili przyłączyć się do tej współpracy jako członkowie, pod warunkiem dokonania wkładu finansowego.

Od 2012 r. Komisja jest motorem inicjatyw UE w tej dziedzinie, obejmujących między innymi:

Europejską inicjatywę dotyczącą przetwarzania w chmurze, powołaną przez Komisję dnia 19 kwietnia 2016 r. jako część jej strategii cyfryzacji europejskiego przemysłu. Wezwano w niej do stworzenia przodującego europejskiego ekosystemu dużych zbiorów danych, wspieranego światowej klasy infrastrukturą HPC, danych i sieci;

deklarację w sprawie EuroHPC, podpisaną w dniu 23 marca 2017 r. podczas Dnia Technologii Cyfrowych w Rzymie przez siedem państw członkowskich (Francja, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Włochy). Do sygnatariuszy dołączyły w 2017 r.: Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Grecja, Słowenia i Szwajcaria. Państwa te zgodziły się stworzyć ogólnoeuropejską zintegrowaną infrastrukturę superkomputerów eksaskalowych. Do podpisania deklaracji w sprawie EuroHPC zachęca się pozostałe państwa członkowskie i państwa stowarzyszone.