Monitorowanie przepływów finansowych oraz niszczenie źródeł dochodów – to podstawowe założenia planu działania na rzecz skuteczniejszego zwalczania finansowania terroryzmu, który zaprezentowała Komisja Europejska. - Wykrywając i niszcząc źródła finansowania możemy ograniczyć terrorystom możliwości podróżowania, zakupu broni i materiałów wybuchowych, planowania ataków oraz szerzenia nienawiści i strachu w internecie – mówi wiceprzewodniczący KE Frans Timmermans.

Ataki terrorystyczne w Unii Europejskiej i poza nią wskazują na potrzebę zdecydowanej, skoordynowanej reakcji na szczeblu europejskim w odpowiedzi na zagrożenie terroryzmem. W Europejskiej agendzie bezpieczeństwa określono kilka obszarów, w których możliwa jest poprawa skuteczności zwalczania finansowania terroryzmu. Przedstawiony kompleksowy plan działania określa zdecydowane i szybkie działania w odpowiedzi na obecne wyzwania, opierając się na istniejących przepisach UE oraz w razie konieczności je uzupełniając. Dzięki zastosowaniu konkretnych środków, plan umożliwi dostosowanie obecnych przepisów lub wprowadzenie nowych w celu walki z nowymi zagrożeniami.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział: - Musimy odciąć terrorystów od dostępu do funduszy, których używają do finansowania swoich haniebnych zbrodni. Wykrywając i niszcząc źródła finansowania sieci terrorystycznych, możemy ograniczyć terrorystom możliwości podróżowania, zakupu broni i materiałów wybuchowych, planowania ataków oraz szerzenia nienawiści i strachu w internecie. W najbliższych miesiącach Komisja zaktualizuje i uzupełni przepisy i narzędzia UE z wykorzystaniem dobrze zaprojektowanych środków wymierzonych w walkę z nowymi zagrożeniami, które pomogą organom krajowym zwalczać finansowanie terroryzmu i lepiej współpracować, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych. Najważniejsze jest, by nasza wspólna praca nad zwalczaniem finansowania terroryzmu przynosiła rezultaty i prowadziła do zwiększenia bezpieczeństwa obywateli Europy.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący odpowiedzialny za sprawy euro i dialog społeczny, oświadczył: - Zaprezentowany plan działania to zdecydowany krok w kierunku ukrócenia finansowania terroryzmu. W ciągu najbliższych miesięcy przedstawimy pierwsze wnioski ustawodawcze. Musimy odciąć terrorystom dostęp do środków finansowych, umożliwić władzom łatwiejsze śledzenie przepływów finansowych, aby uniknąć takich tragicznych ataków, jakie miały miejsce w zeszłym roku w Paryżu, oraz zagwarantować wprowadzenie sankcji karnych za pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu we wszystkich państwach członkowskich. Chcemy poprawić kontrolę różnorodnych środków finansowych stosowanych przez terrorystów, począwszy od gotówki i dzieł sztuki, po wirtualne waluty i anonimowe karty przedpłacone, unikając jednocześnie zbędnych utrudnień w korzystaniu z płatności i rynków finansowych przez zwykłych, praworządnych obywateli.

Plan działania obejmuje dwa główne kierunki:

• śledzenie terrorystów poprzez monitorowanie ich przepływów finansowych oraz uniemożliwianie im przesyłania środków finansowych lub innych aktywów;
• niszczenie źródeł dochodów wykorzystywanych przez organizacje terrorystyczne poprzez uniemożliwianie im pozyskiwania funduszy.

Uniemożliwianie przepływów funduszy i wykrywanie źródeł finansowania terroryzmu

Terroryści podejmują różnorodne działania, zarówno legalne jak i nielegalne, w celu finansowania działań terrorystycznych. Śledzenie przepływów finansowych może pomóc w identyfikacji i ściganiu sieci terrorystycznych. Nowe narzędzia finansowe i sposoby dokonywania płatności oznaczają ryzyko powstania nowych słabych punktów, które należy naprawić. Uniemożliwianie finansowania działań terrorystycznych ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa, ale podejmowane w związku z tym środki mogą również wpłynąć na życie obywateli i działalność gospodarczą przedsiębiorstw w całej Unii. Dlatego też Komisja w swoich wnioskach równoważy konieczność zaostrzenia środków bezpieczeństwa oraz potrzebę ochrony praw podstawowych, w tym danych osobowych, i swobód gospodarczych.

Przyjęcie w maju 2015 r. czwartego pakietu dotyczącego przeciwdziałania praniu pieniędzy stanowiło istotny krok na drodze do zwiększenia skuteczności wysiłków UE w walce z praniem pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej oraz do zwalczania finansowania działań terrorystycznych. Następna faza to sprawne wdrożenie go przez państwa członkowskie. Komisja wzywa państwa członkowskie do wdrożenia pakietu przed końcem 2016 r. W grudniu 2015 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie zwalczania terroryzmu, która przewiduje kryminalizację finansowania terroryzmu oraz działań takich jak rekrutacja, szkolenia i podróżowanie w celach terrorystycznych. Komisja szuka teraz nowych sposobów walki z wykorzystywaniem systemu finansowego do celów finansowania terroryzmu.
Najpóźniej przed upływem drugiego kwartału 2016 r. KE zaproponuje szereg konkretnych poprawek do czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy w następujących obszarach:

• zagwarantowanie wysokiego poziomu zabezpieczeń w odniesieniu do przepływów finansowych z państw trzecich wysokiego ryzyka: Komisja wprowadzi zmiany do dyrektywy, tak aby zawierała ona wykaz wszystkich obowiązkowych kontroli (środków należytej staranności), które powinny przeprowadzać instytucje finansowe w odniesieniu do przepływów finansowych z krajów mających strategiczne braki w krajowych systemach przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dzięki stosowaniu takich samych środków przez wszystkie państwa członkowskie unikniemy luk prawnych w Europie, które terroryści mogliby wykorzystać, wybierając kraje o niższym poziomie zabezpieczeń;
• poszerzenie uprawnień jednostek analityki finansowej UE i ułatwienie ich współpracy: zakres informacji dostępnych dla jednostek analityki finansowej zostanie rozszerzony, zgodnie z najnowszymi normami międzynarodowymi;
• scentralizowane rejestry krajowych kont bankowych i płatniczych lub centralne systemy wyszukiwania danych we wszystkich państwach członkowskich: zmiany w dyrektywie umożliwią jednostkom analityki finansowej łatwiejszy i szybszy dostęp do informacji na temat właścicieli rachunków bankowych i płatniczych;
• zwalczanie ryzyka finansowania terroryzmu związanego z wirtualnymi walutami: aby zapobiec wykorzystywaniu tych walut do prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, Komisja proponuje objąć platformy wymiany wirtualnych walut przepisami dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Dzięki temu platformy te będą musiały z należytą starannością kontrolować swoich klientów podczas wymiany waluty wirtualnej na realną, uniemożliwiając dotychczasową anonimowość takich transakcji;
• przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z anonimowymi instrumentami przedpłaconymi (np. kartami pre-paid): Komisja proponuje obniżyć progi dotyczące identyfikacji oraz zwiększyć wymogi dotyczące weryfikacji klienta. Uwzględniana będzie zasada proporcjonalności, szczególnie w przypadku korzystania z takich kart przez obywateli w trudnej sytuacji finansowej.

Inne środki:

• poprawa skuteczności unijnej transpozycji przepisów ONZ dotyczących środków zamrażających aktywa oraz poprawa dostępu unijnych instytucji finansowych i podmiotów gospodarczych do wykazów ONZ do końca 2016 r. Komisja oceni również potrzebę utworzenia specjalnego systemu UE zamrażania aktywów terrorystów;
• kryminalizacja prania pieniędzy: szeroka i wspólna dla całej UE definicja przestępstw z zakresu prania pieniędzy i grożących za nie sankcji przyczyni się do bezproblemowej transgranicznej współpracy sądowej i policyjnej, mającej na celu zwalczanie prania pieniędzy;
• ograniczanie ryzyka związanego z płatnościami gotówkowymi: w drodze wniosku ustawodawczego dotyczącego nielegalnego przepływu środków pieniężnych Komisja obejmie zakresem obowiązujących przepisów również gotówkę przewożoną transportem towarowym lub przesyłaną pocztą oraz umożliwi właściwym organom podejmowanie działań w przypadku niższych kwot, jeśli zachodzi podejrzenie nielegalnej działalności;
• ocenianie dodatkowych środków mających na celu śledzenie finansowania terroryzmu: Komisja zbada potrzebę wprowadzenia dodatkowego unijnego systemu śledzenia finansowania terroryzmu, obejmującego np. płatności wewnątrz UE, których nie obejmuje wspólny program UE-USA śledzenia źródeł finansowania terroryzmu (TFTP);

Niszczenie źródeł dochodów organizacji terrorystycznych
Głównym źródłem dochodów organizacji terrorystycznych jest obecnie nielegalny handel na obszarach okupowanych, w tym handel dobrami kultury i nielegalny handel dziką fauną i florą. Mogą one również czerpać dochody z handlu lokalnymi wyrobami. Aby zwalczać nielegalny handel dobrami kultury Komisja i Europejska Służba Działań Zewnętrznych będą udzielać pomocy technicznej krajom Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz wsparcia krajom trzecim w celu wykonania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ w tej dziedzinie. Państwa Bliskiego Wschodu, Afryki Północnej oraz Azji Południowo-Wschodniej otrzymają wsparcie służące poprawie skuteczności walki z finansowaniem terroryzmu.
W 2017 r. Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy zwiększający uprawnienia organów celnych w celu walki z finansowaniem terroryzmu w drodze handlu wyrobami, np. przez utajnianie transakcji handlowych, podawanie nieprawdziwej wartości wyrobów i przedstawianie fikcyjnych faktur.
Inny wniosek będzie dotyczył nielegalnego handlu dobrami kultury i będzie przewidywał objęcie zakresem obowiązujących przepisów większej liczby państw.

Dalsze działania
W planie działania wyszczególniono szereg konkretnych środków, które Komisja bezzwłocznie wprowadzi w życie. Pozostałe środki wprowadzane będą w nadchodzących miesiącach. Wszystkie zaprezentowane dziś działania powinny zostać zakończone do końca 2017 roku (zob. szczegółowy harmonogram w arkuszu informacyjnym)

Kontekst
W Europejskiej agendzie bezpieczeństwa podkreślono potrzebę wprowadzenia środków mających zapobiegać finansowaniu terroryzmu w bardziej skuteczny i kompleksowy sposób. Działania podjęte w ubiegłym roku obejmują wprowadzenie sankcji karnych za finansowanie terroryzmu za pośrednictwem wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie zwalczania terroryzmu oraz podpisanie przez UE Konwencji Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi. W konkluzjach Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z dnia 20 listopada oraz Rady ds. Gospodarczych i Finansowych z dnia 8 grudnia, jak również Rady Europejskiej z dnia 18 grudnia 2015 r. podkreślono potrzebę dalszej intensyfikacji prac w tej dziedzinie. Również rezolucja przyjęta przez Radę Bezpieczeństwa ONZ w dniu 17 grudnia 2015 r., dotycząca w szczególności finansowania Daisz i rozszerzająca system sankcji „Al Kaida” wskazuje na głęboki światowy konsensus w dziedzinie przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu.
Dodatkowe informacje

• ARKUSZ INFORMACYJNY: Zwalczanie finansowania terroryzmu
• Plan działania Komisji Europejskiej na rzecz skuteczniejszego zwalczania finansowania terroryzmu
• Pytania i odpowiedzi
• Europejska agenda bezpieczeństwa