W 2012 r. unijne służby celne zatrzymały prawie 40 mln wyrobów, co do których istniało podejrzenie naruszenia praw własności intelektualnej (PWI). Dane te pochodzą z rocznego sprawozdania Komisji z działalności unijnych służb celnych w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej. Chociaż liczba ta jest niższa niż w 2011 r., wartość skonfiskowanych towarów wciąż jest wysoka i sięga niemal 1 mld euro. Tegoroczne sprawozdanie zawiera także dane statystyczne dotyczące rodzaju, pochodzenia i sposobu transportu podrobionych produktów zatrzymanych na granicach zewnętrznych UE.

Znaczną część skonfiskowanych produktów stanowiły papierosy (31 proc.), druga w kolejności (12 proc.) była grupa towarów różnych (np. butelki, lampy, kleje, akumulatory, proszki do prania), natomiast na trzecim miejscu uplasowały się opakowania (10 proc.). W 2012 r. około 70 proc. interwencji celnych dotyczyło paczek pocztowych i przesyłek kurierskich, przy czym w 23 proc. przypadków zatrzymanie produktów w obrocie pocztowym dotyczyło lekarstw.

Algirdas Šemeta, komisarz ds. podatków, unii celnej, audytu i zwalczania nadużyć finansowych, stwierdził: „Służby celne to pierwsza linia unijnej obrony przed podróbkami, które zakłócają funkcjonowanie przedsiębiorstw przestrzegających prawa. W dzisiejszym sprawozdaniu pokazano intensywność i znaczenie prac wykonywanych w tym obszarze przez służby celne. Poprzez współpracę z partnerami międzynarodowymi, sektorem przemysłowym i państwami członkowskimi będę nadal dążył do zapewnienia jeszcze lepszej ochrony praw własności intelektualnej w Europie”.

Najwięcej podrobionych towarów w dalszym ciągu pochodzi z Chin. Istnieją jednak także inne kraje, które są głównym źródłem konkretnych kategorii produktów – z Maroka pochodzą podrabiane środki spożywcze, z Hongkongu płyty CD lub DVD oraz inne wyroby tytoniowe (głównie papierosy elektroniczne i płynne wkłady do nich), a z Bułgarii opakowania. W około 90 proc. wszystkich przypadków zatrzymania produktów dochodzi do ich zniszczenia lub skierowania sprawy do sądu w celu stwierdzenia naruszenia prawa.

Kontekst
Jak podkreślono w strategii Europa 2020, ochrona praw własności intelektualnej ma istotne znaczenie dla unijnej gospodarki i jest siłą napędową dalszego wzrostu w takich obszarach jak badania, innowacje i zatrudnienie. Skuteczne egzekwowanie praw własności intelektualnej jest również istotne z tego względu, iż niektóre podróbki (takie jak artykuły spożywcze, kosmetyki i artykuły przeznaczone dla dzieci), produkowane z pominięciem wszelkich uregulowań prawnych, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia obywateli.

Unijne służby celne odgrywają decydującą rolę w procesie zapobiegania przedostawaniu się na rynek UE produktów, w przypadku których zachodzi podejrzenie naruszenia prawa własności intelektualnej. Począwszy od 2000 r. Komisja publikuje roczne sprawozdania z działalności służb celnych w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej. Sprawozdania te, sporządzane w oparciu o dane przekazywane Komisji przez krajowe organy administracji celnej, stanowią cenny materiał ułatwiający analizę naruszeń praw własności intelektualnej w Unii prowadzoną przez organy celne i na potrzeby instytucji UE, takich jak obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej.

W czerwcu 2013 r. przyjęto nowe rozporządzenie w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej w urzędach celnych (zob. MEMO/11/332 i MEMO/13/527). Wzmacnia ono przepisy stosowane przez organy celne w celu egzekwowania praw własności intelektualnej.
W dniu 10 grudnia 2012 r. Rada przyjęła nowy unijny plan działań dla organów celnych w latach 2013-2017 w celu zwalczania naruszeń praw własności intelektualnej (zob. MEMO/12/967). Strategiczne cele tego planu działania obejmują:

• skuteczną realizację i monitorowanie nowych unijnych przepisów w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej przez służby celne;
• zwalczanie handlu towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej w całym międzynarodowym łańcuchu dostaw;
• reagowanie na główne tendencje w handlu towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej;
• wzmacnianie współpracy z europejskim obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnejoraz wzmacnianie współpracy z organami ścigania.

Pełne sprawozdanie dostępne jest pod tym adresem. Zob. również MEMO/13/738
 
 
Marta Angrocka-Krawczyk
Wydział prasy
Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce