Badanie możliwości istnienia życia na Marsie, tworzenie wirusa mogącego zwalczyć komórki rakowe lub wykorzystywanie osiągnięć fotoniki w celu przywracania wzroku pacjentom z zaćmą. Wyzwania społeczne, takie jak starzenie się społeczeństw w krajach rozwijających się czy też brak równości szans w społeczeństwach kapitalistycznych. To tylko niektóre z projektów badawczych realizowanych przez 284 naukowców, którzy otrzymają wsparcie w łącznej wysokości 660 mln EUR z tegorocznych funduszy Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN).

W ramach szóstej i ostatniej edycji konkursu mającego na celu przyznanie grantów doświadczonym naukowcom, będącego częścią unijnego siódmego programu ramowego w zakresie badań, ERBN przyzna indywidualne dotacje sięgające 3,5 mln EUR. Dotacje te, jedne z najbardziej prestiżowych na świecie w zakresie pionierskich badań naukowych, umożliwią doświadczonym naukowcom o ugruntowanej pozycji kontynuowanie ich nowatorskich badań. Następny konkurs dla doświadczonych naukowców zostanie rozpisany już w ramach nowego unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”.

Unijna komisarz ds. badań, innowacji i nauki, Máire Geoghegan–Quinn, stwierdziła: „ERBN przyznaje dotacje naukowcom należącym do czołówki w swej dziedzinie, a w Europie potrzebujemy właśnie takich talentów. Dzięki ich kreatywności i wytężonej pracy zyskujemy wiedzę, która jest wartością samą w sobie, lecz efekty ich wysiłków przynoszą często także korzyści społeczeństwu i gospodarce. Z tego też względu w ramach programu «Horyzont 2020» na budżet ERBN przeznaczone zostaną znacznie większe niż dotychczas fundusze”.
Laureaci tegorocznej edycji konkursu reprezentują 27 różnych narodowości, przy czym najliczniejsi są naukowcy ze Zjednoczonego Królestwa, Niemiec, Francji, Niderlandów i Włoch. Beneficjenci dotacji pracują w około 150 instytutach na terenie 18 różnych krajów europejskiej przestrzeni badawczej (EPB). Lista wszystkich laureatów znajduje się tutaj.

W tym roku w ramach konkursu złożono do ERBN nieco ponad 2 400 wniosków o grant, co stanowi niewielki wzrost (4,5 proc.) w stosunku do ubiegłego roku. Dzięki tym grantom nagrodzeni w konkursie naukowcy będą mogli stworzyć pod egidą ERBN własne zespoły badawcze, w których skład wejdzie, jak się szacuje, 1 200 doktorantów i habilitantów.

Dotacje przyznawane w ramach odnośnych konkursów trafiają do czołówki uznanych naukowców dowolnej narodowości i w dowolnym wieku, niezależnych na planie naukowym i posiadających udokumentowane doświadczenie badawcze z ostatnich lat oraz profil, który predestynuje ich do tego, by w swoich dziedzinach odgrywali rolę liderów. ERBN wspiera finansowo również uzdolnionych młodych badaczy dopiero rozpoczynających karierę naukową (granty ERBN dla początkujących naukowców), jak też wybitnych naukowców, którzy osiągnęli już niezależność (granty ERBN dla naukowców u progu samodzielności badawczej).

Kontekst
Granty ERBN przyznawane są czołowym naukowcom dowolnej narodowości mieszkającym na terenie europejskiej przestrzeni badawczej lub deklarującym chęć przeprowadzenia się na ten teren, obejmujący państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz państwa stowarzyszone w ramach unijnych programów w zakresie badań naukowych. Spośród wszystkich naukowców nagrodzonych w tegorocznej edycji konkursu najwięcej pracuje w największych państwach członkowskich Unii, to jest w Zjednoczonym Królestwie, Niemczech i Francji. Natomiast największa liczba laureatów w porównaniu do liczby ludności danego kraju zamieszkuje Niderlandy, Zjednoczone Królestwo, Finlandię i Danię (spośród państw Unii) oraz Szwajcarię i Izrael (spośród państw stowarzyszonych w ramach unijnego programu w zakresie badań naukowych).

Ogólny wskaźnik powodzenia w ramach niniejszego konkursu wyniósł prawie 12 proc. Odsetek kobiet nagrodzonych dotacjami w aktualnej edycji to nieco ponad 13 proc., co odzwierciedla utrzymującą się sytuację niedostatecznej reprezentacji kobiet na wysokich stanowiskach naukowo–badawczych. Średnia wieku naukowców, którym przyznano grant, wynosi 53 lata.

W tegorocznym konkursie 45 proc. nagrodzonych projektów dotyczy obszaru „nauk fizycznych i inżynierii”, 36 proc. — „nauk biologicznych”, a 18 proc. — „nauk społecznych i humanistycznych”. Beneficjenci grantów zostali wyłonieni w procesie wzajemnej oceny przeprowadzonej przez 25 zespołów złożonych z uznanych naukowców z całego świata. Więcej informacji można znaleźć w danych statystycznych.

Europejska Rada ds. Badań Naukowych – utworzona w 2007 r. przez Unię Europejską – stanowi pierwszą ogólnoeuropejską organizację udzielającą wsparcia finansowego na rzecz doskonalenia badań naukowych o charakterze pionierskim. ERBN, nowatorskiemu elementowi unijnego siódmego programu ramowego w zakresie badań (program szczegółowy „Pomysły”), przyznano na okres od 2007 do 2013 r. całkowity budżet w wysokości 7,5 mld EUR. Komisja Europejska zaproponowała znaczne zwiększenie budżetu ERBN w nowym programie ramowym „Horyzont 2020” (na lata 2014-2020).
 
 
Marta Angrocka-Krawczyk
Wydział prasy
Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce