W sam raz na okres świąteczny – bożonarodzeniowe zakupy i noworoczne obniżki cen – kupujący w całej Europie mogą cieszyć się nowymi prawami konsumenta. Dnia 13 grudnia upłynął termin, w którym państwa członkowskie miały obowiązek wdrożenia do prawa krajowego unijnej dyrektywy w sprawie praw konsumentów. Nowe przepisy zwiększą prawa konsumentów we wszystkich 28 państwach członkowskich UE. Wzmocnienie praw konsumentów zapewni kupującym większą ochronę niezależnie od tego, gdzie w UE dokonują zakupów, w szczególności w przypadku zakupów przez Internet.

Co się zmieni? Przede wszystkim wzrośnie przejrzystość zasad według których dokonujemy zakupów, np. podczas zakupu biletów lotniczych online nie będzie już z góry zaznaczonych pól wyboru. Zwiększy się także bezpieczeństwo zakupów – konsument nie będzie już narażany na ukryte koszty, sprzedawcy będą teraz musieli jasno przedstawiać całkowity koszt zakupu sprzedawanego produktu lub usługi, zgodnie z nowymi zasadami klientom będzie przysługiwać 14 dni na zwrot towaru, jeśli z jakiegokolwiek powodu zmienią zdanie po dokonaniu zakupu w Internecie, przez telefon lub w sprzedaży wysyłkowej. Ten okres zwrotu towaru obowiązuje w całej UE. Skończy się także ciągnące się w nieskończoność oczekiwanie na rozmowę z konsultantem podczas połączenia o podwyższonej opłacie, gdyż nowe przepisy zabraniają operatorom infolinii pobierania opłat przewyższających podstawową stawkę znormalizowanych połączeń telefonicznych.

Dyrektywę w sprawie praw konsumentów – która zastępuje 4 dyrektywy – przyjęto pierwotnie w 2011 r. Unijna komisarz ds. sprawiedliwości Viviane Reding pośredniczyła w osiągnięciu w czerwcu 2011 r. ostatecznego porozumienia między Parlamentem Europejskim a Radą dotyczącego dyrektywy w sprawie praw konsumentów, która została formalnie przyjęta 10 października 2011 r. (MEMO/11/675). Do grudnia 2013 r. państwa członkowskie UE miały wprowadzić zawarte w niej postanowienia do swoich systemów prawa krajowego i powiadomić Komisję o uregulowaniach wprowadzonych w celu transpozycji do porządku krajowego unijnych przepisów dotyczących praw konsumentów. Odnośne przepisy krajowe muszą obowiązywać od 13 czerwca 2014 r.

„Nowe przepisy dotyczące praw konsumenta to wspaniała wiadomość dla 507 milionów konsumentów w Europie: koniec z zaznaczonymi z góry polami wyboru przy zakupie biletu lotniczego, koniec z zawyżonymi opłatami za płacenie kartą kredytową – to prezent pod choinkę, który konsumenci otrzymają od UE tuż przed świętami”, powiedziała wiceprzewodnicząca Viviane Reding, unijna komisarz ds. sprawiedliwości. „Lepsza ochrona konsumentów w Unii pozwoli im czuć się pewniej podczas zakupów. W tych trudnych czasach kryzysu te nowe przepisy to najmniej kosztowny zestaw środków pobudzających gospodarkę, jaki można wprowadzić w Europie. Komisja Europejska przystępuje teraz do sprawdzenia, czy wszystkie państwa członkowskie stanęły na wysokości zadania i prawidłowo wdrożyły przepisy”.

Przedstawiamy 10 największych korzyści dla konsumentów, jakie niesie nowa dyrektywa:

1) Nowe przepisy położą kres ukrytym opłatom i kosztom przy zakupach w Internecie
Konsumenci zyskają ochronę przed „pułapkami cenowymi” w Internecie. Z takimi pułapkami mamy do czynienia, gdy oszuści próbują wabić konsumentów rzekomo nieodpłatnymi usługami, takimi jak horoskopy lub przepisy kulinarne. Teraz konsumenci będą musieli wyraźnie potwierdzić, że zdają sobie sprawę z konieczności uiszczenia opłaty za takie usługi.

2) Większa przejrzystość cen
Sprzedawcy będą musieli podawać całkowity koszt towaru lub usługi, jak również wszelkie dodatkowe opłaty. Osoby dokonujące zakupów w Internecie nie będą musiały ponosić żadnych kosztów, o których nie zostały odpowiednio poinformowane przed złożeniem zamówienia.

3) Zakaz stosowania na stronach internetowych pól wyboru zaznaczonych z góry
Zdarza się, że podczas zakupów w Internecie – na przykład gdy kupujemy bilet lotniczy – na jednym z etapów transakcji oferowane są nam opcje dodatkowe, takie jak ubezpieczenie podróżne lub wynajem samochodu. Te dodatkowe usługi mogą być oferowane przy użyciu z góry zaznaczonych pól wyboru. Obecnie konsumenci, którzy nie są zainteresowani takimi dodatkowymi usługami, zmuszeni są usuwać zaznaczenia z odpowiednich pól. Nowymi przepisami dyrektywy wprowadzony zostanie zakaz stosowania w Unii Europejskiej pól wyboru zaznaczonych z góry.

4) 14 dni na zmianę decyzji o zakupie
Okres, w którym konsumenci mogą odstąpić od umowy zakupu, został przedłużony do 14 dni kalendarzowych (w porównaniu z siedmioma dniami, które obowiązują obecnie na mocy przepisów unijnych). Oznacza to, że w przypadku zmiany decyzji konsumenci mogą zwrócić towar, niezależnie od przyczyny. Dodatkowa ochrona w przypadku braku informacji: jeżeli sprzedawca nie poinformował wyraźnie nabywcy o prawie do odstąpienia od umowy zakupu, okres, w którym możliwy jest zwrot towaru, zostanie przedłużony do jednego roku. Konsumenci będą również chronieni w przypadku zamówionych wizyt, które będą mogli odwołać – dotyczy to sytuacji, gdy handlowiec dzwoni i nakłania konsumenta do umówienia się na wizytę. Ponadto zniesione zostanie rozróżnienie między wizytą umówioną a nie umówioną, co zapobiegnie obchodzeniu przepisów. Prawo do odstąpienia od umowy zakupu obejmie również aukcje internetowe, na przykład na platformie eBay. Towary kupione na aukcji będzie jednak można zwrócić jedynie wtedy, gdy zostały zakupione od zawodowego sprzedawcy. Okres, w którym można odstąpić od umowy, będzie liczony od momentu otrzymania towaru przez konsumenta, nie zaś od momentu zawarcia umowy, jak to ma miejsce obecnie. Przepisy będą miały zastosowanie do zamówień składanych przez Internet, telefon czy pocztę, a także do sprzedaży poza sklepem: na przykład na progu mieszkania konsumenta, na ulicy, podczas imprezy u znajomych połączonej ze sprzedażą bezpośrednią czy też podczas wycieczki zorganizowanej przez firmę handlową.

5) Wzmocnienie praw do otrzymania zwrotu pieniędzy
Sprzedawcy muszą zwrócić konsumentowi pieniądze za towar w ciągu 14 dni od momentu odstąpienia przez konsumenta od umowy. Kwota zwrotu obejmuje koszty dostawy. Co do zasady, sprzedawca będzie ponosił ryzyko związane z uszkodzeniem towarów podczas transportu, do momentu gdy konsument wejdzie w posiadanie towaru.

6) Wprowadzenie w całej Unii wzoru formularza odstąpienia od umowy
Konsumenci będą mieli do dyspozycji wzór formularza, z którego będą mogli (ale nie będą musieli) skorzystać, gdy zmienią zdanie i zdecydują się na odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub na progu mieszkania. Ułatwi to wycofanie się z umowy zawartej na terytorium Unii.

7) Koniec z zawyżonymi opłatami za płacenie kartą kredytową i korzystanie z usług telefonicznych typu hotline
Handlowcy nie będą mogli obciążać konsumentów za płacenie kartą kredytową (lub innymi środkami płatności) kwotą większą niż koszty, jakie handlowiec faktycznie ponosi za oferowanie takiej możliwości zapłaty. Handlowcy, którzy oferują klientom możliwość korzystania z linii telefonicznych w celu skontaktowania się z nimi w związku z umową, nie będą mogli obciążać konsumentów kosztami wyższymi niż koszty podstawowej taryfy za rozmowy telefoniczne.

8) Jaśniejsze informacje dotyczące ponoszenia kosztów zwrotu towaru
Jeżeli handlowiec chce, aby to klient, który zmienił zdanie, ponosił koszty zwrotu towaru, musi wyraźnie poinformować o tym konsumenta przed zakupem, w przeciwnym razie sam poniesie koszty takiego zwrotu. W przypadku towarów o dużej objętości, takich jak sofa, zakupionych przez Internet lub w ramach sprzedaży wysyłkowej, handlowcy muszą wyraźnie podać konsumentowi jeszcze przed zakupem przynajmniej szacunkowy maksymalny koszt zwrotu towaru, tak aby mógł on dokonać świadomego wyboru, podejmując decyzję, gdzie zakupić dany towar.

9) Lepsza ochrona konsumenta w przypadku zakupu produktów cyfrowych
Jaśniejsze muszą być również dane dotyczące treści cyfrowej, w tym informacje o kompatybilności ze sprzętem i oprogramowaniem oraz o zastosowaniu jakichkolwiek zabezpieczeń technicznych, na przykład ograniczeniu prawa konsumenta do kopiowania zawartości. Konsumenci będą mieli prawo odstąpienia od zakupu treści cyfrowych, takich jak pliki muzyczne lub wideo, jednak jedynie do momentu, w którym zacznie się proces pobierania pliku.

10) Ujednolicone przepisy handlowe ułatwią przedsiębiorcom prowadzenie działalności na terytorium Europy
Obejmują one m.in.: jednolity zestaw podstawowych przepisów dotyczących umów na odległość (sprzedaż  przez telefon, za pośrednictwem poczty lub przez Internet) oraz umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (na przykład na ulicy lub na progu mieszkania) na terenie Unii Europejskiej; zapewni to handlowcom prowadzącym działalność międzynarodową, szczególnie sprzedaż przez Internet, równe szanse oraz obniżenie kosztów transakcji. Ujednolicenie obejmuje także wykorzystanie standardowych formularzy, takich jak wzór pisma informującego o odstąpieniu od umowy zakupu zawierający wszystkie wymagane informacje, ułatwi handlowcom prowadzenie działalności.
Szczególne przepisy będą miały zastosowanie do małych przedsiębiorstw handlowych i usługowych, jak na przykład firm hydraulicznych. Prawo do odstąpienia od umowy nie będzie przysługiwało konsumentom w przypadku pilnych napraw i prac konserwacyjnych. Państwa członkowskie mogą również zdecydować o zwolnieniu z pewnych obowiązków związanych z udzieleniem informacji tych handlowców, do których konsumenci zwracają się z prośbą o wykonanie w domu prac remontowych i konserwacyjnych o wartości poniżej kwoty 200 EUR.