Na podstawie unijnych zasad pomocy państwa Komisja Europejska zatwierdziła (1) polski program wsparcia wysokosprawnej kogeneracji oraz (2) ulgi w opłatach, które pobiera się odbiorców energochłonnych i przeznacza na finansowanie tego systemu. Komisja (3) wszczęła również postępowanie wyjaśniające w sprawie ulg w opłacie na finansowanie mechanizmu zdolności wytwórczych w Polsce.

Unijna komisarz odpowiedzialna za politykę konkurencji Margrethe Vestager stwierdziła: Zatwierdzony dziś polski program wsparcia znacząco przyczyni się do osiągania celów UE w zakresie środowiska i klimatu bez nadmiernego zakłócania konkurencji. Zatwierdziliśmy także przedstawione przez Polskę plany zachowania konkurencyjności energochłonnych przedsiębiorstw w Polsce poprzez zmniejszenie ich wkładów na rzecz finansowania wsparcia wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji. Musimy jednak jeszcze ocenić, czy ulgi przewidziane dla niektórych odbiorców w opłacie, z której finansowany jest mechanizm zdolności wytwórczych w Polsce, są zgodne z naszymi zasadami pomocy państwa. 
(1)  Wsparcie na rzecz wysokosprawnej kogeneracji
W ramach programu wspierane będą zakłady kogeneracji podłączone do sieci ciepłowniczych w Polsce. Program ma roczny budżet w wysokości 500 mln euro i będzie obowiązywał do 31 grudnia 2028 r. Wsparcie będzie przyznawane na budowę nowych i modernizację istniejących zakładów wysokosprawnej kogeneracji, jak również na istniejące wysokosprawne zakłady kogeneracji wykorzystujące gaz. Program będzie również otwarty dla wytwórców w innych państwach członkowskich.
Zakłady wysokosprawnej kogeneracji korzystające z programu otrzymają wsparcie w postaci premii dopłacanej do ceny rynkowej („premia kogeneracyjna”). Poziom premii kogeneracyjnej zostanie ustalony w drodze procedury przetargowej zgodnej z zasadami konkurencji lub, w wyjątkowych i bardzo wyraźnie określonych przypadkach, zostanie określony administracyjnie na poziomie pokrywającym różnicę między kosztami wytworzenia energii a ceną rynkową energii elektrycznej. Premia kogeneracyjna będzie przyznawana do czasu pełnej amortyzacji objętej wsparciem instalacji, na maksymalny okres 15 lat.
Komisja oceniła program na podstawie unijnych zasad pomocy państwa, w szczególności swoich wytycznych z 2014 r. w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią. Wytyczne te umożliwiają wspieranie instalacji kogeneracyjnych, o ile koszty produkcji energii elektrycznej przekraczają jej cenę rynkową, wsparcie jest niezbędne do pobudzenia inwestycji i nie prowadzi do nadmiernej rekompensaty.
Komisja stwierdziła, że w ramach programu wspierana będzie produkcja energii elektrycznej w technologii wysokoprawnej kogeneracji. To doprowadzi do lepszej integracji na rynku wytwarzanej w ten sposób energii, zgodnie z celami UE w zakresie środowiska i klimatu, bez nadmiernego zakłócania konkurencji na jednolitym rynku.
Zatwierdzony dziś polski program kogeneracji przyczyni się do efektywności energetycznej i redukcji emisji CO₂, zgodnie z celami UE związanymi ze środowiskiem i ze zmianą klimatu. Dzisiejsza decyzja stanowi uzupełnienie przedstawionej przez Komisję strategii na rzecz unii energetycznej, która ma zagwarantować bezpieczną, zrównoważoną energię po konkurencyjnych cenach w Europie.
(2)  Ulgi w opłacie kogeneracyjnej dla odbiorców energochłonnych
Zatwierdzony dziś polski program wsparcia kogeneracji jest finansowany z opłaty pobieranej od odbiorców końcowych energii elektrycznej w oparciu o ich zużycie tego rodzaju energii.
Polska zgłosiła również Komisji plany zmniejszenia obciążeń finansowych niektórych odbiorców energochłonnych, którzy skorzystaliby z ulgi w opłacie kogeneracyjnej.
Unijne zasady pomocy państwa, w szczególności wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią z 2014 r., zezwalają na stosowanie pewnych ulg w opłatach pobieranych od przedsiębiorstw energochłonnych, które prowadzą działalność w pewnych sektorach i uczestniczą w handlu międzynarodowym. Ma to służyć zapewnieniu ich globalnej konkurencyjności.
Komisja uznała, że proponowane ulgi w opłacie dla odbiorców energochłonnych są zgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa. Środek ten zapewni globalną konkurencyjność energochłonnych sektorów przemysłu bez nadmiernego zakłócania konkurencji na jednolitym rynku.
(3)  Szczegółowe postępowanie wyjaśniające w sprawie ulgi w opłacie na rzecz mechanizmu zdolności wytwórczych dla odbiorców energochłonnych
W lutym 2018 r. na podstawie unijnych zasad pomocy państwa Komisja zatwierdziła mechanizm zdolności energetycznej w Polsce. Zdaniem Komisji środki te przyczynią się do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii przy jednoczesnej ochronie konkurencji na jednolitym rynku.
Polska planuje obecnie wprowadzić ulgi dla niektórych odbiorów energochłonnych w opłacie pobieranej od konsumentów energii elektrycznej w celu finansowania polskiego mechanizmu zdolności energetycznej i zgłosiła ten plan Komisji.
Komisja wszczęła szczegółowe postępowanie wyjaśniające, aby ocenić, czy proponowane ulgi są zgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa. W szczególności Komisja rozważy, czy ulgi w opłacie na rzecz mechanizmu zdolności wytwórczych dla niektórych odbiorców są niezbędne do zabezpieczenia finansowania mechanizmu zdolności wytwórczych. Komisja oceni zatem, czy takie ulgi pośrednio przyczyniają się do osiągnięcia celu, jakim jest zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w ramach mechanizmu zdolności wytwórczych.
Na tym etapie Komisja wyraża obawę, że proponowane ulgi w opłacie mogą doprowadzić do:

• nieefektywnego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w okresach niedoboru, jeżeli niektórzy użytkownicy będą zwolnieni z ponoszenia tych kosztów;
• większego zapotrzebowania na dodatkową zdolność wytwórczą w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii w tych okresach.

Komisja przystąpi teraz do dalszego badania w celu ustalenia, czy jej wstępne zastrzeżenia zostaną potwierdzone. Wszczęcie szczegółowego postępowania daje zainteresowanym stronom trzecim możliwość przedstawienia uwag na temat ocenianych środków pomocy. Wynik postępowania nie jest jednak przesądzony.
Kontekst
Zatwierdzony dziś program kogeneracji zastępuje dotychczasowy system wsparcia dla wysoko wydajnej kogeneracji w Polsce, który wygasł z końcem 2018 r.
Ważnym zadaniem mechanizmów zdolności wytwórczych jest zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. W lutym 2018 r.na podstawie unijnych zasad pomocy państwa Komisja zatwierdziła ogólnorynkowy mechanizm zdolności energetycznej w Polsce. W ramach tego mechanizmu dostawcy zdolności wytwórczych mogą uzyskać płatności za gotowość do wytworzenia energii elektrycznej, a podmioty zapewniające regulację zapotrzebowania – za gotowość do zmniejszenia zużycia energii.
Przeprowadzone w 2016 r. przez Komisję badanie sektorowe mechanizmów zdolności wytwórczych stanowiło podstawę do nawiązania przez Komisję ścisłej współpracy z państwami członkowskimi UE w celu zapewnienia, by mechanizmy te były dobrze zaprojektowane i adekwatne do potrzeb.
W sprawozdaniu z badania sektorowego potwierdzono, że mechanizmy tego rodzaju mogą być niezbędne w przypadku, gdy niedoskonałości rynku lub błędy regulacyjne blokują sygnały cenowe konieczne do utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw energii. Ze sprawozdania wynika jednak jasno, że unijne zasady pomocy państwa są ważnym narzędziem zapewniającym, by mechanizmy te nie stanowiły tylnej furtki do dotowania określonych technologii bądź innych rozwiązań prowadzących do nieuzasadnionych zakłóceń konkurencji lub by nie prowadziły do zbyt wysokich kosztów dla konsumentów.
Wersje tych decyzji nieopatrzone klauzulą poufności zostaną udostępnione pod następującymi numerami spraw SA.51192 (wsparcie na rzecz zakładów kogeneracyjnych), SA.52530 (ulgi w opłacie kogeneracyjnej) oraz SA.51502 (ulgi w opłacie na rzecz mechanizm zdolności wytwórczych) w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji po rozstrzygnięciu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).