EIT jest niezależnym organem unijnym, utworzonym w 2008 r. z myślą o zwiększeniu zdolności innowacyjnych Europy. Przyjęte w połowie lipca wnioski mają w zamierzeniu dostosować EIT do kolejnego programu UE w dziedzinie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa" (2021 – 2027), który stanowi spełnienie zobowiązania Komisji do dalszego zwiększenia potencjału Europy w zakresie innowacji. Proponowany budżet EIT ma wynosić 3 miliardy euro, tj. o 600 milionów euro lub 25 proc. więcej niż budżet obecnego strategicznego planu innowacji (2014 – 2020). Pozwoli to EIT finansować działalność istniejących i nowych wspólnot wiedzy i innowacji (WWiI) oraz wspierać zdolności innowacyjne 750 instytucji szkolnictwa wyższego.

Tibor Navracsics, unijny komisarz ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu, odpowiedzialny za EIT, powiedział: Od 2008 r. Europejski Instytut Innowacji i Technologii dba o talenty i stymuluje kreatywność, gdyż przykłada on szczególną wagę do edukacji i przedsiębiorczości. Nasza strategia przewidziana na lata 2021 – 2027 pomoże zagwarantować, aby wszystkie regiony w Europie korzystały z potencjału EIT, a także pomoże zwiększyć zdolności innowacyjne naszego sektora szkolnictwa wyższego. Ze szczególną dumą mogę dzisiaj zapowiedzieć uruchomienie w 2022 r. nowej wspólnoty wiedzy i innowacji, której zadaniem będzie wspieranie innowacji w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.

EIT wspiera obecnie osiem WWiI zrzeszających przedsiębiorstwa, uczelnie wyższe i ośrodki badań naukowych, które razem tworzą transgraniczne partnerstwa. Strategiczny plan innowacji zaproponowany na lata 2021 – 2027 ma następujące założenia:

    Zwiększenie oddziaływania na szczeblu regionalnym wspólnot wiedzy i innowacji: w przyszłości EIT wzmocni swoje sieci, zaangażuje więcej instytucji szkolnictwa wyższego, przedsiębiorstw i organizacji badawczych oraz rozwinie strategie dotyczące zasięgu regionalnego. Selekcja partnerów do współpracy i przygotowania działań WWiI będą miały bardziej inkluzywny charakter. WWiI opracują także powiązania ze strategiami inteligentnej specjalizacji. Jest to inicjatywa UE mająca stymulować wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy przez umożliwienie każdemu regionowi określenie, na czym polega jego przewaga konkurencyjna, i pracowanie nad nią.

    Zwiększenie zdolności innowacyjnych szkolnictwa wyższego: EIT będzie wspierał 750 instytucji szkolnictwa wyższego w postaci środków finansowych, wiedzy fachowej i szkoleń. Umożliwi im rozwój działalności gospodarczej w obszarze ich zainteresowań. Instytut opracuje i rozpocznie działania głównie w państwach, które charakteryzują się niższymi zdolnościami innowacyjnymi. W tym celu EIT będzie korzystał z udanych inicjatyw, takich jak HEInnovate, tj. bezpłatnego narzędzia do samooceny dla wszystkich rodzajów instytucji szkolnictwa wyższego, lub regionalne ramy oceny wpływu innowacji, które pozwalają uczelniom wyższym ocenić, w jaki sposób wspierają innowacje w regionach, w których są obecne.

    Utworzenie nowych WWiI: EIT uruchomi dwie nowe WWiI, wybrane w obszarach o największym znaczeniu dla priorytetów programu „Horyzont Europa". Pierwsza nowa WWiI ma powstać w 2022 r. i skoncentrować się na sektorze kultury i sektorze kreatywnym. Są to sektory o dużym potencjale wzrostu, wielu inicjatywach oddolnych i cieszące się dużym zainteresowaniem ze strony obywateli. Uzupełniają one istniejące osiem WWiI. Druga nowa WWiI ma zostać uruchomiona w 2025 r., a decyzja w sprawie jej priorytetowego obszaru zapadnie na późniejszym etapie.

Zaktualizowane rozporządzenie w sprawie EIT zapewnia większą jasność prawa i zgodność z unijnym programem ramowym w zakresie badań naukowych i innowacji. Nowa podstawa prawna wprowadza ponadto oszczędny i uproszczony model finansowania EIT, którego celem jest skuteczniejsze zachęcanie do dodatkowych inwestycji prywatnych i publicznych. Dodatkowo, wzmacnia ona strukturę zarządzania EIT.

Co dalej?

Zarówno zmienione rozporządzenie w sprawie EIT, jak i decyzja Komisji w sprawie strategicznego planu innowacji na lata 2021 – 2027 zostaną przekazane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie pod obrady i do przyjęcia.

Kontekst

Europejski Instytut Innowacji i Technologii ustanowiono w 2008 r. na mocy rozporządzenia (WE) nr 294/2008 zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 1292/2013. Siedziba EIT mieści się w Budapeszcie. Celem EIT jest sprostanie najistotniejszym wyzwaniom społecznym przez poprawę zdolności i wyników UE w zakresie innowacji dzięki integracji trójkąta wiedzy obejmującego edukację, badania naukowe i innowacje.

EIT odgrywa główną rolę we wniosku Komisji ustanawiającym „Horyzont Europa", który jest kolejnym programem UE w dziedzinie badań naukowych i innowacji (2021 – 2027) z proponowanym budżetem w wysokości 100 miliardów euro. EIT jest jednym z trzech elementów składowych jego filaru „Innowacyjna Europa". We wniosku w sprawie programu „Horyzont Europa" ustanowiono finansowanie EIT w ramach kolejnego długoterminowego budżetu, a także przedstawiono uzasadnienie istnienia programu, jego wartość dodaną, obszary interwencji oraz ogólne kierunki działania. Sam wniosek w sprawie programu „Horyzont Europa" nie zapewnia jednak podstawy prawnej kontynuowania działalności EIT po 2021 r. Podstawą prawną regulującą działalność EIT pozostaje rozporządzenie w sprawie EIT, w którym określono misję, kluczowe zadania i ramy funkcjonowania tego instytutu.

Dzięki proponowanemu budżetowi w wysokości 3 miliardów euro na lata 2021 – 2027 EIT będzie mógł stymulować innowacje i wspierać ponad 10 tys. absolwentów swoich WWiI (studia magisterskie i doktoranckie), blisko 600 nowych przedsiębiorstw typu start-up oraz ponad 7 tys. istniejących przedsiębiorstw typu start-up.

Przedstawione wnioski opierają się na wynikach oceny zewnętrznej EIT przeprowadzonej w 2017 r., która potwierdziła, że przesłanki uzasadniające utworzenie EIT pozostają aktualne.