Celem nowych unijnych przepisów, które weszły w życie 1 lipca br., jest zapewnienie szybszego i skuteczniejszego rozwiązywania sporów podatkowych między państwami członkowskimi, ułatwienie działalności gospodarczej oraz zwiększenie pewności podatkowej dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, które borykają się z problemem podwójnego opodatkowania.

Oczekiwany z niecierpliwością nowy system pomoże znaleźć rozwiązania sporów podatkowych między państwami członkowskimi, mogących wynikać z interpretacji oraz stosowania umów i konwencji międzynarodowych przewidujących wyeliminowanie podwójnego opodatkowania. Z szacunków wynika, że w UE toczy się obecnie 2 tys. takich sporów, z których około 900 trwa od ponad 2 lat.

Mechanizm ten zapewni przedsiębiorstwom i obywatelom szybsze i skuteczniejsze rozwiązywanie sporów związanych z umowami podatkowymi, w szczególności w odniesieniu do problemu podwójnego opodatkowania, który stanowi poważną przeszkodę dla przedsiębiorstw i osób fizycznych oraz prowadzi do niepewności, zbędnych kosztów i problemów z płynnością finansową. Nowa dyrektywa wprowadza także większą przejrzystość w dziedzinie sporów podatkowych w UE.

Komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł Pierre Moscovici powiedział: Sprawiedliwy i skuteczny system podatkowy w UE powinien również gwarantować, by te same dochody nie były dwukrotnie opodatkowane przez dwa różne państwa członkowskie. Jeżeli ma to miejsce, problem powinien zostać szybko i skutecznie rozwiązany. Od dzisiaj rozstrzyganie sporów podatkowych będzie łatwiejsze. Wzmocnione zostaną prawa przedsiębiorstw, w szczególności małych przedsiębiorstw, oraz osób fizycznych, które mogą doświadczać problemów z płynnością finansową w wyniku podwójnego opodatkowania. Przedsiębiorstwa i obywatele będą mieli teraz większą pewność co do tego, że ich problemy podatkowe będą rozstrzygane przez właściwe organy sądowe w możliwym do zaakceptowania i przewidywalnym terminie zamiast ciągnąć się latami.

Podwójne opodatkowanie ma miejsce wówczas, gdy co najmniej dwa państwa przypisują sobie prawo do opodatkowania tego samego dochodu lub zysków danego przedsiębiorstwa lub osoby. Może to na przykład wynikać z niedopasowania przepisów krajowych, różnych jurysdykcji lub rozbieżnych interpretacji danego przepisu dwustronnej umowy podatkowej. Dotychczas istniała jedynie wielostronna konwencja, która daje organom podatkowym możliwość wniesienia sporu do arbitrażu, jednak nie istniała możliwość uruchomienia tego procesu przez podatnika. Władze podatkowe nie są obecnie zobowiązane do osiągnięcia ostatecznego porozumienia.

W jaki sposób będzie działał mechanizm rozstrzygania sporów?

Nowa dyrektywa w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów podatkowych powinna pomóc w skuteczniejszym rozstrzyganiu sporów podatkowych, ponieważ obecnie państwa członkowskie mają prawny obowiązek podejmowania rozstrzygających decyzji:

•     Podatnicy, których dotyczą spory podatkowe wynikające z dwustronnych umów podatkowych lub konwencji przewidujących zniesienie podwójnego opodatkowania, mogą obecnie zainicjować procedurę wzajemnego porozumienia, w ramach której zainteresowane państwa członkowskie muszą podjąć próbę polubownego rozstrzygnięcia sporu w terminie dwóch lat.
•     Jeżeli na koniec tego dwuletniego okresu nie zostanie znalezione żadne rozwiązanie, podatnik może zażądać ustanowienia komisji doradczej w celu wydania opinii. Jeżeli państwa członkowskie nie dokonają tego, podatnik może wnieść sprawę do sądu krajowego i zmusić państwa członkowskie do działania.
•     Komisja doradcza będzie składać się z trzech niezależnych członków wyznaczonych przez zainteresowane państwa członkowskie oraz przedstawicieli zainteresowanych właściwych organów. Musi ona wydać opinię w terminie sześciu miesięcy, do której zainteresowane państwa członkowskie muszą się zastosować, chyba że w ciągu sześciu miesięcy od wydania opinii osiągną porozumienie w sprawie innego rozwiązania.
•     Jeżeli decyzja nie zostanie wdrożona, podatnik, który przyjął ostateczną decyzję i zrzekł się swojego prawa do krajowych środków odwoławczych, może w ciągu 60 dni od powiadomienia wnosić o wykonanie decyzji przed sądami krajowymi. Państwa członkowskie są zobowiązane powiadomić podatników o decyzji oraz opublikować ostateczną decyzję w całości lub jej streszczenie.

Nowa dyrektywa ma zastosowanie do skarg złożonych od dnia 1 lipca 2019 r. w odniesieniu do kwestii spornych dotyczących dochodu lub kapitału uzyskanych w roku podatkowym rozpoczynającym się w dniu 1 stycznia 2018 r. lub później. Właściwe organy mogą również zgodzić się na stosowanie tej dyrektywy do każdej skargi złożonej przed tą datą lub dotyczącej wcześniejszych lat podatkowych.

Dodatkowe informacje

Dalsze informacje na temat rozstrzygania sporów podatkowych w UE