Polska gospodarka nadal rozwija się w dobrym tempie, zatrudnienie utrzymuje się na wysokim poziomie, finanse publiczne są stabilne – wynika z oceny Komisji Europejskiej zawartej w zimowym pakiecie semestru europejskiego. Raport dotyczący Polski zwraca jednak uwagę na niską innowacyjność gospodarki, jej zależność od paliw kopalnych oraz brak postępów w reformowaniu systemu emerytalnego.

Analiza zawarta w sprawozdaniach krajowych odzwierciedla roczną strategię zrównoważonego wzrostu przedstawioną w grudniu 2019 r., która koncentruje się na konkurencyjnej zrównoważoności. Jej celem jest powstanie gospodarki dobrze służącej zarówno ludziom, jak i naszej planecie. Oceniono również – w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego – wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych oraz wyniki monitorowane w ramach towarzyszącej mu tablicy wskaźników społecznych. Sprawozdania krajowe koncentrują się na czterech wymiarach: zrównoważeniu środowiskowym, wzroście produktywności, sprawiedliwości i stabilności makroekonomicznej.

Raport krajowy - Polska
Po raz pierwszy w sprawozdaniach ocenia się postępy państw członkowskich w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju ONZ, wskazując wyraźnie środki w ramach polityki makroekonomicznej i polityki zatrudnienia sprzyjające realizacji tych celów. Analizuje się również wyzwania i szanse stojące przed każdym krajem, wynikające z transformacji klimatycznej i energetycznej. W tym samym duchu określa się priorytety dotyczące wsparcia z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, powiedział: - Dobra wiadomość jest taka, że skala zakłóceń równowagi makroekonomicznej w UE maleje. Państwa członkowskie powinny wykorzystać tę pozytywną tendencję. Muszą kontynuować reformy, aby nasza gospodarka była gotowa na to, co przyniesie przyszłość. Muszą obniżać zadłużenie, zwiększyć produktywność i dokonywać właściwych inwestycji, aby zapewnić sprawiedliwą transformację w kierunku zrównoważonej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu. Dziś przedstawiamy również analizę poświęconą szczególnie wyzwaniom w zakresie zrównoważenia środowiskowego, aby pomóc państwom członkowskim w dążeniu do gospodarki neutralnej dla klimatu.

Nicolas Schmit, europejski komisarz ds. pracy i praw socjalnych, powiedział: - Zatrudnienie w Europie jest na rekordowo wysokim poziomie, ale utrzymują się nierówności. Musimy intensywniej walczyć o równość, wzmacniając społeczny wymiar europejskiego semestru i w pełni wdrażając Europejski filar praw socjalnych, m.in. poprzez zaproponowanie ram sprawiedliwej płacy minimalnej, udoskonalenie programu na rzecz umiejętności i unowocześnienie gwarancji dla młodzieży. Jest to niezbędny warunek wstępny udanej transformacji ekologicznej i cyfrowej, która nikogo nie pozostawi w tyle.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, powiedział: - Dziś czynimy pierwszy krok ku temu, aby zrównoważony rozwój znalazł się w centrum polityki gospodarczej i działań UE. W sprawozdaniach krajowych z 2020 r. przedstawiono postępy na drodze do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ; zawarto też w nich specjalną sekcję poświęconą zrównoważeniu środowiskowemu. Jednocześnie europejski semestr nadal koncentruje się na kwestiach gospodarczych i społecznych oraz korekcie zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Zmniejszanie długu publicznego i zadłużenia sektora prywatnego postępuje w nierównym tempie. Deficyty obrotów bieżących zostały w większości przypadków skorygowane, ale niepokój budzą wciąż znaczne nadwyżki.

Podsumowanie sprawozdań krajowych

W myśl Europejskiego Zielonego Ładu Europa ma do 2050 r. stać się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Sprawozdania zawierają analizę poświęconą szczególnie kwestii zrównoważenia środowiskowego. Analiza przedstawiona w sprawozdaniach krajowych, dotycząca reform i najważniejszych potrzeb inwestycyjnych w dziedzinach takich jak energia, transport i budynki, może stanowić podstawę merytoryczną działań państw członkowskich w ramach ich polityki zgodnie z tym priorytetem.

W sprawozdaniach krajowych podkreślono, że stopa bezrobocia nadal różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich, a skala ubóstwa i wykluczenia społecznego dalej maleje dzięki dobrym warunkom na rynku pracy. Niemniej wdrożenie Europejskiego filaru praw socjalnych będzie miało kluczowe znaczenie dla zapewnienia sprawiedliwej, również w wymiarze społecznym, transformacji klimatycznej i cyfrowej.

Wzrost produktywności pozostaje wyzwaniem, szczególnie w świetle zmian demograficznych. Niewystarczające inwestycje, starzenie się siły roboczej oraz niedobór i niedopasowanie kwalifikacji hamują potencjalny wzrost.

Sytuacja budżetowa poszczególnych państw członkowskich pod względem zadłużenia i wyzwań związanych ze stabilnością nadal jest bardzo różna. Deficyty publiczne w poszczególnych państwach UE zaczęły ponownie wzrastać (w ujęciu średnim), odwracając trend spadkowy z poprzednich lat. Obecne wysokie poziomy długu publicznego w niektórych państwach członkowskich zagrażają stabilności.

Uwzględnienie celów zrównoważonego rozwoju ONZ

Jedną z nowości w europejskim semestrze jest uwzględnienie w nim celów zrównoważonego rozwoju (CZR). Każde sprawozdanie krajowe zawiera obecnie podsumowanie postępów poczynionych przez dane państwo członkowskie w osiąganiu tych celów. Zawiera także specjalny załącznik, w którym przedstawiono wyniki danego państwa członkowskiego w realizacji CZR oraz trend z ostatnich pięciu lat. Podsumowując wyniki ogółu państw członkowskich, widać, że poczyniono postępy na drodze do osiągnięcia prawie wszystkich 17 celów zrównoważonego rozwoju.

W nadchodzących latach kontynuowane będą prace nad dalszym pogłębianiem analizy mającej na celu monitorowanie realizacji CZR i transformacji w kierunku zasobooszczędnej gospodarki neutralnej dla klimatu.

Określenie priorytetów dotyczących wsparcia z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

Przejście na zrównoważoną i neutralną dla klimatu gospodarkę musi odbywać się sprawiedliwie, również w wymiarze społecznym. W sprawozdaniach krajowych zwrócono szczególną uwagę na regiony i sektory, dla których przejście na neutralność klimatyczną będzie najtrudniejsze. Przedstawiono m.in. analizę wyzwań związanych z transformacją oraz priorytety dotyczące wsparcia w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który ma zagwarantować, że w ramach działań UE na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej nikt nie będzie pozostawiony w tyle.

Postępy reform

Niepewne perspektywy gospodarcze podkreślają znaczenie reform w celu zwiększenia potencjalnego wzrostu. Sprawozdania krajowe zawierają ocenę postępów poszczególnych państw członkowskich we wdrażaniu zaleceń wydawanych corocznie przez Komisję.

Z treści sprawozdań krajowych wynika, że zalecenia przyjęte w 2019 r. realizowano skutecznie w obszarach usług finansowych i aktywnej polityki rynku pracy. Wdrażanie reform przebiega natomiast powoli m.in. w obszarach konkurencji w sektorze usług oraz zapewnienia długoterminowej stabilności finansów publicznych.

Ogółem państwa członkowskie osiągnęły przynajmniej pewne postępy w realizacji ok. dwóch trzecich zaleceń dla poszczególnych krajów, wydanych od rozpoczęcia europejskiego semestru w 2011 r.

W opracowywaniu i wdrażaniu reform państwa członkowskie otrzymują pomoc w ramach programu wspierania reform strukturalnych. Komisja przyjmuje dziś roczny program prac programu wspierania reform strukturalnych na 2020 r., przewidujący po raz pierwszy wsparcie we wszystkich 27 państwach członkowskich dotyczące realizacji ponad 240 projektów reform.

Usuwanie zakłóceń równowagi makroekonomicznej

Procedura dotycząca zakłóceń równowagi makroekonomicznej ma na celu wykrywanie potencjalnie szkodliwych zakłóceń równowagi makroekonomicznej, które mogą negatywnie wpłynąć na stabilność gospodarczą w danym państwie członkowskim, w strefie euro lub w całej UE, oraz zapobieganie i przeciwdziałanie im.

W sprawozdaniu na 2020 r. przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania, opublikowanym w grudniu, wskazano 13 państw członkowskich, które należy poddać szczegółowej ocenie, aby stwierdzić, czy występują w nich zakłócenia równowagi lub czy państwa te są narażone na takie zakłócenia. Analiza wskazuje, jak poważne są zakłócenia równowagi, jak się zmieniają i jakie środki są wobec nich podejmowane.

Wyniki tych szczegółowych ocen są zawarte w sprawozdaniach krajowych dla odpowiednich państw członkowskich i wskazują, że:

•     Grecja, Włochy i Cypr nadal odnotowują nadmierne zakłócenia równowagi;
•     w Niemczech, Irlandii, Hiszpanii, Holandii, Francji, Chorwacji, Portugalii, Rumunii i Szwecji nadal występują zakłócenia równowagi;
•     w Bułgarii zakłócenia równowagi już nie występują.

Zaktualizowane wytyczne dotyczące zatrudnienia

Komisja przyjęła wniosek w sprawie aktualizacji wytycznych dotyczących zatrudnienia, w którym przedstawiono wspólne priorytety krajowej polityki zatrudnienia. Przyjmując za główny cel osiągnięcie zrównoważonej społecznej gospodarki rynkowej, wniosek przewiduje dostosowanie wytycznych dotyczących zatrudnienia do czterech wymiarów rocznej strategii na rzecz zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz do komunikatu Komisji w sprawie silnej Europy socjalnej na rzecz sprawiedliwej transformacji. Uwzględnia również cele zrównoważonego rozwoju ONZ W zaktualizowanych wytycznych wprowadzono odniesienia do sprawiedliwych, przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy, poprawy warunków dla osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych, zwiększonej roli partnerów społecznych oraz potrzeby poświęcenia większej uwagi grupom osób o niskich i średnich dochodach w kontekście sprawiedliwego wynagrodzenia, które zapewnia godny standard życia.

Sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru w Grecji

Komisja przyjęła piąte sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru w Grecji.

Stwierdzono w nim, że według stanu na koniec 2019 r. Grecja osiągnęła dobre postępy we wdrażaniu swoich zobowiązań w zakresie reform. Środki uzupełniające, które są już wdrażane albo zostały ogłoszone przez rząd, powinny umożliwić realizację tych zobowiązań przed ogłoszeniem szóstego sprawozdania w sprawie wzmocnionego nadzoru, zaplanowanego na maj 2020 r. Wymaga to stałego zaangażowania władz Grecji, w szczególności w sektorze finansowym, w którym konieczne są znaczące dalsze działania. Sprawozdanie zostanie teraz omówione przez Eurogrupę, ale nie doprowadzi do zastosowania środków okołozadłużeniowych.

Dalsze działania

Sprawozdania krajowe trafią teraz do Rady, która ma je poddać dyskusji wraz z ustaleniami zawartymi w szczegółowych ocenach sytuacji. Komisja omówi z Parlamentem Europejskim podsumowanie ustaleń dokonanych na podstawie sprawozdań krajowych. W najbliższych miesiącach Komisja zwróci się do państw członkowskich o opinie parlamentów narodowych, rządów, partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron na temat analiz i wniosków przedstawionych w sprawozdaniach krajowych.

W kwietniu państwa członkowskie mają przedłożyć swoje krajowe programy reform ze szczegółowym opisem priorytetów reform strukturalnych, a także programy stabilności (w przypadku państw strefy euro) lub programy konwergencji (w przypadku państw nienależących do strefy euro) określające wieloletnie strategie budżetowe.

Wiosną 2020 r. Komisja przedstawi wnioski dotyczące nowego zestawu zaleceń dla poszczególnych krajów.