Komisja Europejska zatwierdziła polski program subsydiowanych kredytów służący wsparciu dużych przedsiębiorstw w związku z epidemią koronawirusa. Środek ten zatwierdzono na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa, przyjętych przez Komisję w dniu 19 marca 2020 r., a następnie zmienionych w dniu 3 kwietnia 2020 r. i w dniu 8 maja 2020 r. Przedmiotowy program jest częścią większego programu wsparcia przedsiębiorstw w Polsce, tak zwanej tarczy finansowej dla dużych przedsiębiorstw.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager odpowiedzialna za politykę konkurencji powiedziała: Polski program subsydiowanych kredytów o wartości 2,2 mld euro umożliwi Polsce dalsze wspieranie firm dotkniętych epidemią koronawirusa. Mechanizm ten pomoże firmom zaspokoić najpilniejsze potrzeby w zakresie płynności i kontynuować działalność, a także uruchomić inwestycje i utrzymać zatrudnienie podczas pandemii i po jej zakończeniu. Działamy w ścisłym kontakcie i we współpracy z Polską, tak jak i wszystkimi innymi państwami członkowskimi, po to, by krajowe środki wsparcia mogły być wprowadzane jak najskuteczniej i jak najszybciej, zgodnie z przepisami UE.

Polskie środki wsparcia

Na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa Polska zgłosiła Komisji program subsydiowanych kredytów służący wsparciu firm dotkniętych pandemią koronawirusa. Łączna kwota kredytów przewidzianych w ramach programu wynosi 10 mld złotych polskich (ok. 2,2 mld euro).

Pomoc publiczna w ramach programu przyjmie formę subsydiowanych kredytów oprocentowanych na korzystnych zasadach. Programem, który jest skierowany głównie do dużych przedsiębiorstw, zarządzać będzie Polski Fundusz Rozwoju. Będzie on jednak dostępny również dla niektórych małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) zarejestrowanych w Polsce, które będę spełniać określone przez Polskę kryteria.

Program ma na celu poprawę dostępu do płynności dla firm, które zostały poważnie dotknięte skutkami pandemii, co pomoże im zachować ciągłość działalności, uruchomić inwestycje i utrzymać zatrudnienie.

Komisja uznała, że program zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa. W szczególności, (i) wysokość subsydiowanych kredytów dla każdej firmy jest ograniczona wielkością jej potrzeb w zakresie inwestycji lub kapitału obrotowego w przewidywalnej przyszłości, (ii) kredyty mają ograniczoną wysokość i termin zapadalności (cztery lata), (iii) zostaną przyznane nie później niż do końca bieżącego roku oraz (iv) przewidują odpowiednie wynagrodzenie dla państwa polskiego.

Komisja uznała zatem, że środek jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa.

Kontekst

Komisja Europejska przyjęła tymczasowe ramy pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią COVID-19. W tymczasowych ramach pomocy państwa, zmienionych 3 kwietnia i 8 maja 2020 r. przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:

(i) Dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki w wysokości do 100 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do 120 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do 800 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich pozostałych sektorach; środki te pozwolą pokryć pilne potrzeby w zakresie płynności. Państwa członkowskie mogą również udzielać nieoprocentowanych pożyczek lub gwarancji na zabezpieczenie pożyczek pokrywających 100 proc. ryzyka, do wysokości nominalnej 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. Wyjątek stanowi sektor podstawowej produkcji rolnej oraz sektor rybołówstwa i akwakultury, w przypadku których zastosowanie mają limity w wysokości odpowiednio 100 tys. euro i 120 tys. euro na przedsiębiorstwo.

(ii) Gwarancje państwowe na zabezpieczenie pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorstwa, dzięki którym banki nadal będą udzielać pożyczek klientom, którzy ich potrzebują. Takie gwarancje państwowe mogą pokrywać do 90 proc. ryzyka związanego z pożyczkami, aby pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.

(iii) Subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw (dług uprzywilejowany i podporządkowany) z korzystnymi stopami oprocentowania. Pożyczki te mogą pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.

(iv) Gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej, zapewniające uznanie takiego wsparcia za pomoc bezpośrednią dla klientów banków, a nie dla samych banków, oraz wytyczne dotyczące sposobu minimalizowania zakłócenia konkurencji między bankami.

(v) Publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych w odniesieniu do wszystkich państw, bez potrzeby wykazywania przez zainteresowane państwo członkowskie, że dane państwo jest tymczasowo państwem o ryzyku niezbywalnym.

(vi) Wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem, mające na celu zaradzenie obecnemu kryzysowi w obszarze zdrowia, przyznawane w formie dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych lub korzyści podatkowych. Dodatkowe korzyści mogą być przyznawane na projekty realizowane w oparciu o transgraniczną współpracę między państwami członkowskimi.

(vii) Wsparcie na budowę i rozbudowę placówek przeprowadzających testy, mające na celu opracowywanie i testowanie produktów (w tym szczepionek, respiratorów i odzieży ochronnej) użytecznych w walce z pandemią koronawirusa, aż do pierwszego zastosowania przemysłowego. Wsparcie to może przyjąć formę dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.

(viii) Wsparcie na wytwarzanie produktów istotnych z punktu widzenia walki z pandemią koronawirusa w formie dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.

(ix) Ukierunkowane wsparcie w formie odroczenia płatności podatkowych lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne dla tych sektorów, regionów lub rodzajów przedsiębiorstw, które są najbardziej dotknięte skutkami pandemii.

(x) Ukierunkowane wsparcie w formie dopłat do wynagrodzeń pracowników dla tych przedsiębiorstw w sektorach lub regionach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii, które w przeciwnym wypadku musiałyby dokonywać zwolnień.

(xi) Ukierunkowana pomoc w formie dokapitalizowania dla przedsiębiorstw niefinansowych, jeżeli nie jest dostępne żadne inne odpowiednie rozwiązanie. Wprowadzono zabezpieczenia zapobiegające nadmiernym zakłóceniom konkurencji na jednolitym rynku: warunki dotyczące konieczności, adekwatności i wielkości interwencji; warunki wejścia przez państwo w struktury kapitałowe przedsiębiorstw oraz wynagrodzenie; warunki dotyczące wyjścia państwa ze struktur kapitałowych przedsiębiorstw; warunki dotyczące sposobu zarządzania, w tym zakaz dywidend i pułapy wynagrodzeń dla kadry kierowniczej wyższego szczebla; zakaz subsydiowania skrośnego i zakaz nabywania oraz dodatkowe środki mające na celu ograniczenie zakłóceń konkurencji; wymogi w zakresie przejrzystości i sprawozdawczości.

Tymczasowe ramy pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia, z wyjątkiem pożyczek i gwarancji dotyczących tej samej pożyczki i przekraczających progi przewidziane w tymczasowych ramach. Pozwalają one ponadto państwom członkowskim na łączenie wszystkich środków wsparcia przyznanych na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa z istniejącymi możliwościami przyznawania przedsiębiorstwom pomocy de minimis – do wysokości 25 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do wysokości 30 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do wysokości 200 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich innych sektorach. Jednocześnie państwa członkowskie muszą zobowiązać się, że będą unikać nienależnej kumulacji środków wsparcia dla tych samych przedsiębiorstw, by ograniczyć wsparcie do zaspokojenia ich rzeczywistych potrzeb.

Ponadto tymczasowe ramy pomocy państwa są uzupełnieniem wielu innych możliwości, już udostępnionych państwom członkowskim na potrzeby łagodzenia skutków społeczno-gospodarczych obecnej pandemii, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. 13 marca 2020 Komisja przyjęła komunikat w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię COVID-19, w którym przedstawiono te możliwości. Państwa członkowskie mogą na przykład wprowadzić, z korzyścią dla przedsiębiorstw, ogólnie obowiązujące zmiany (np. odroczenie podatków lub subsydiowanie skróconego czasu pracy we wszystkich sektorach), które nie wchodzą w zakres zasad pomocy państwa. Mogą także przyznawać firmom odszkodowania za szkody poniesione z powodu pandemii koronawirusa lub bezpośrednio nią spowodowane.

Tymczasowe ramy pomocy państwa będą obowiązywać do końca grudnia 2020 r. Ze względu na to, że problemy z wypłacalnością mogą uwidocznić się dopiero na późniejszym etapie w miarę rozwoju kryzysu, Komisja przedłużyła ten okres do końca czerwca 2021 r. tylko w odniesieniu do środków w zakresie dokapitalizowania. W trosce o pewność prawa przed upływem tych terminów Komisja oceni, czy konieczne jest ich przedłużenie.

Jawna wersja decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.57306 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa State Aid Weekly e-News.

Więcej informacji na temat tymczasowych ram pomocy państwa i innych działań podjętych przez Komisję, aby zaradzić skutkom gospodarczym pandemii koronawirusa, można znaleźć tutaj.