Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie z konwergencji za 2020 r., w którym oceniła postępy państw członkowskich spoza strefy euro w staraniach o przyjęcie wspólnej waluty. Sprawozdanie dotyczy siedmiu państw członkowskich, które są prawnie zobowiązane do przyjęcia euro: Bułgarii, Czech, Chorwacji, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji. Raporty wydawane są co dwa lata niezależnie od trwających procesów przystąpienia do strefy euro.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, powiedział: Sprawozdanie z konwergencji pokazuje, że niektóre kraje poczyniły bardzo obiecujące postępy, choć od przyjęcia wspólnej waluty wciąż dzieli je kilka ważnych kroków do wykonania. Komisja jest jak zawsze gotowa wspierać te państwa członkowskie. Jednym z kamieni milowych na tej drodze jest przystąpienie do ERM II, do czego przygotowują się obecnie Chorwacja i Bułgaria. Wysiłki podejmowane przez oba te kraje przyjmujemy z dużym zadowoleniem.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, stwierdził: Przez ostatnie miesiące nasza uwaga była skupiona na wyrównywaniu różnic gospodarczych w strefie euro i w ramach szerzej ujmowanego jednolitego rynku w związku z niejednolitym rozłożeniem skutków recesji spowodowanej przez koronawirusa. Teraz przyszedł czas na podsumowanie starań siedmiu państw członkowskich, które dążą do przyjęcia wspólnej waluty. Jest to proces z natury bardzo rygorystyczny, gdyż rozszerzenie strefy euro musi przyczyniać się do jej wzmocnienia. Niezmiennie ważne jest, aby państwa te dążyły także do osiągnięcia realnej konwergencji pod względem wyższego poziomu wydajności i dobrobytu – zwłaszcza przez przeprowadzenie perspektywicznych reform i inwestycji, które pragniemy wspierać za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy.

Przystąpienie do strefy euro to proces otwarty i oparty na określonych zasadach. Sprawozdanie sporządzono na podstawie kryteriów konwergencji, nazywanych też „kryteriami z Maastricht", określonych w art. 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Kryteria konwergencji obejmują: stabilność cen, zdrowe finanse publiczne, stabilność kursu wymiany oraz konwergencję długoterminowych stóp procentowych. Oceniono również zgodność przepisów krajowych z regułami unii gospodarczej i walutowej.

Wnioski zawarte w sprawozdaniu są następujące:

•     Chorwacja i Szwecja spełniają kryterium stabilności cen.
•     Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium dotyczące finansów publicznych.
•     Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych.
•     Żadne z wymienionych państw członkowskich nie spełnia kryterium kursu walutowego, ponieważ żadne z nich nie jest członkiem mechanizmu kursowego (ERM II); natomiast przed przystąpieniem do strefy euro wymagane jest co najmniej dwuletnie uczestnictwo w tym mechanizmie bez poważnych napięć.

Z tego powodu Chorwacja i Szwecja, które spełniają wszystkie ekonomiczne kryteria konwergencji, nie spełniają kryterium kursu walutowego.

Oprócz oceny warunków formalnych przystąpienia do strefy euro w sprawozdaniu stwierdzono, że przepisy krajowe obowiązujące w każdym z tych państw członkowskich, z wyłączeniem Chorwacji, nie są w pełni zgodne z regułami unii gospodarczej i walutowej.

Komisja przeanalizowała także dodatkowe czynniki wymienione w Traktacie, które należy uwzględnić w ocenie trwałości konwergencji. Z analizy tej wynika, że państwa członkowskie niebędące częścią strefy euro są ogólnie dobrze zintegrowane z UE pod względem gospodarczym i finansowym. Niektóre z nich mają jednak pewne słabe punkty, jeśli chodzi o sytuację makroekonomiczną, lub borykają się z trudnościami w zakresie otoczenia biznesu i ram instytucjonalnych.

Wpływ pandemii wywołanej koronawirusem na wyniki sprawozdania był ograniczony, ponieważ większość danych historycznych wykorzystanych do jego przygotowania – zgodnie z metodyką ściśle określoną w Traktacie – odnosi się do okresu sprzed wybuchu kryzysu. Komisja wstępnie oszacowała skutki pandemii w swojej prognozie gospodarczej z wiosny 2020 r., a także w będących jej efektem wnioskach dotyczących zaleceń dla poszczególnych państw członkowskich – oba te elementy zostały uwzględnione w opublikowanym dziś sprawozdaniu.

Kontekst

Sprawozdanie z konwergencji sporządzane przez Komisję Europejską stanowi podstawę decyzji Rady Unii Europejskiej określającej, czy państwo członkowskie spełnia warunki przystąpienia do strefy euro.

Komisja przygotowuje swoje sprawozdanie z konwergencji równolegle do analogicznego sprawozdania EBC.

Sprawozdania te są publikowane co dwa lata lub na specjalne żądanie państwa członkowskiego w celu oceny jego gotowości do przystąpienia do strefy euro, tak jak to było w przypadku Łotwy w 2013 r.

Wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Danii, są prawnie zobowiązane do przyjęcia wspólnej waluty. Dania, która wynegocjowała klauzulę opt-out w ramach Traktatu z Maastricht, nie została ujęta w sprawozdaniu.