Komisja Europejska wyraża zadowolenie z przyjęcia w dniu 14 kwietniaprzez Radę Ministrów UE nowej dyrektywy mającej na celu zapewnienie lepszego egzekwowania na szczeblu krajowym prawa obywateli UE do podejmowania pracy w innym państwie członkowskim. Nowe przepisy zaproponowane przez Komisję w kwietniu 2013 r., mają na celu zniwelowanie różnicy między teorią a rzeczywistością i ułatwienie osobom pracującym lub poszukującym pracy w innym kraju korzystanie ze swoich praw w praktyce. Państwa członkowskie mają obecnie dwa lata na wdrożenie przepisów na poziomie krajowym.

László Andor, komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego, stwierdził: „Z zadowoleniem przyjmuję dzisiejsze zatwierdzenie dyrektywy, w niecały rok po przedstawieniu wniosku Komisji. Jest to dobra wiadomość dla wszystkich, którzy chcą pracować lub już pracują w innym państwie członkowskim. Poszukiwanie i podejmowanie pracy w innym kraju UE jest sprawą indywidualnego wyboru, jednak nowe przepisy sprawią, że wszyscy będą bardziej świadomi praw, jakie przysługują mobilnym pracownikom. W ten sposób przyczynimy się do ułatwienia mobilności na unijnym rynku pracy”.

Dyrektywa zaproponowana 26 kwietnia 2013 r. (IP/13/372) ma na celu usunięcie istniejących barier dla swobodnego przepływu pracowników, takich jak brak świadomości pracodawców publicznych i prywatnych na temat regulacji UE oraz trudności napotykane przez mobilnych obywateli przy poszukiwaniu informacji i pomocy w przyjmujących państwach członkowskich. Mając na uwadze przezwyciężenie tych przeszkód i zapobieganie dyskryminacji, dyrektywa zobowiąże państwa członkowskie do zapewnienia następujących elementów:

• wyznaczenia co najmniej jednego organu krajowego do udzielania unijnym pracownikom migrującym wsparcia i pomocy prawnej w zakresie egzekwowania ich praw;
• skutecznej ochrony prawnej w odniesieniu do praw pracowników (w tym m.in. ochrony przed wiktymizacją unijnych pracowników migrujących próbujących dochodzić swoich praw)
• łatwo dostępnych informacji w więcej niż jednym języku UE na temat praw przysługujących pracownikom migrującym w UE oraz osom poszukującym pracy.

Zasady te przyniosą korzyści mobilnym pracownikom, ale także pracodawcom, którzy będą lepiej poinformowani w przypadku zatrudniania osób z innego kraju UE.
Niezależnie od tych nowych przepisów Komisja, stojąc na straży Traktatu, będzie też w dalszym ciągu w razie konieczności wszczynać postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom przez państwa członkowskie, których przepisy krajowe nie są zgodne ze zobowiązaniami wynikającymi z prawa UE.

Kontekst

Prawo obywateli UE do pracy w innym państwie członkowskim zostało ustanowione w art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU) i obejmuje m.in. prawo do równego traktowania bez względu na przynależność państwową w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy. W rozporządzeniu (UE) nr 492/2011 wymieniono szczegółowo prawa wynikające ze swobodnego przepływu pracowników i określono konkretne dziedziny, w których zabroniona jest dyskryminacja ze względu na przynależność państwową, zwłaszcza gdy chodzi o:

• dostęp do zatrudnienia,
• warunki pracy,
• przywileje socjalne i podatkowe,
• dostęp do szkolenia,
• członkostwo w związkach zawodowych,
• mieszkalnictwo,
• dostęp dzieci do edukacji.

Obecnie 3,3 proc. siły roboczej w UE, a więc 8 mln osób, mieszka i pracuje w innym państwie członkowskim. Oprócz tego 1,2 mln ludzi pracuje w kraju UE innym niż ich kraj zamieszkania. Jednak osobom pracującym lub pragnącym podjąć pracę w innym kraju często brakuje informacji na temat ich praw w przyjmującym państwie członkowskim; mogą oni też napotykać trudności w dostępie do pracy lub uzyskaniu takich samych warunków pracy i przywilejów socjalnych jak pracownicy krajowi. Również pracodawcy (zarówno publiczni, jak i prywatni), a także władze publiczne mają często niewystarczającą wiedzę o prawach mobilnych pracowników. Pomoc, na którą mogą liczyć na poziomie krajowym unijni pracownicy mobilni w zakresie egzekwowania swoich praw, jest bardzo zróżnicowana.

Często spotykane praktyki dyskryminacyjne obejmują m.in.:

• inne warunki rekrutacji;
• uzależnianie dostępu do niektórych stanowisk od posiadanego obywatelstwa;
• odmienne warunki pracy w praktyce (np. dotyczące wynagrodzenia, perspektyw zawodowych i zaszeregowania);
• problemy związane z dostępem do przywilejów socjalnych, podlegającym warunkom, które łatwiej spełnić jest obywatelom państwa przyjmującego niż obywatelom innych państw UE (np. wymóg stałego miejsca zamieszkania);
• kwalifikacje zawodowe i doświadczenie zdobyte w innych państwach członkowskich nie są brane pod uwagę albo są brane pod uwagę w inny sposób.

Swobodny przepływ pracowników jest nie tylko zasadniczym elementem jednolitego rynku UE, ale jest też źródłem korzyści dla wszystkich państw UE. Mobilność może pomóc w obniżeniu wysokiej stopy bezrobocia w niektórych państwach członkowskich, a a równocześnie w uzupełnieniu niedoborów siły roboczej i umiejętności w innych państwach. Dlatego Komisja podejmuje również działania mające na celu dalszą poprawę efektywności ogólnoeuropejskiej sieci dla osób poszukujących pracy EURES, tak aby więcej kandydatów miało dostęp do większej liczby ofert w całej UE (IP/14/26 i MEMO/14/23).

Przeprowadzane badania niezmiennie wykazywały, że mobilni pracownicy są źródłem korzyści dla państw przyjmujących. Pracownicy mobilni uzupełniają niedobory krajowej siły roboczej, częściej są czynnie zatrudnieni, a ponieważ są oni zwykle w wieku produkcyjnym i w związku z tym średnia ich wieku jest niższa, niż w przypadku ludności kraju przyjmującego, rzadziej korzystają oni ze świadczeń socjalnych i są zazwyczaj płatnikami netto do budżetu państwa. Wysyłając do domu część swoich dochodów, pracownicy mobilni zapewniają także znaczące wsparcie dla popytu krajowego, inwestycji i przedsiębiorczości w swoim kraju pochodzenia.

Dodatkowe informacje

Swobodny przepływ pracowników: Komisja usprawnia egzekwowanie praw pracowników – najczęściej zadawane pytania – MEMO/14/187
Wiadomości na stronie internetowej DG ds. Zatrudnienia
Strona internetowa komisarza László Andora: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/andor/index_en.htm

Źródło: Komisja Europejska