Po raz pierwszy od 2011 r. na unijnym rynku pracy widać stopniowe ożywienie – rosną PKB, zatrudnienie i dochody gospodarstw domowych. Jednak bezrobocie długotrwałe nadal wzrasta, a sytuacja gospodarstw domowych o niskich dochodach nie poprawiła się. Tak brzmią niektóre z głównych wniosków zawartych w najnowszym kwartalnym przeglądzie zatrudnienia i sytuacji społecznej przeprowadzonym przez Komisję Europejską. Wskazano w nim także utrzymujące się wyzwania dla kobiet pod względem bezrobocia i niepełnego zatrudnienia oraz przedstawiono aktualne informacje na temat ostatnich tendencji w zakresie mobilności pracowników, które potwierdzają wyższe wskaźniki zatrudnienia mobilnych pracowników i coraz wyższy poziom ich wykształcenia.

Komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego László Andor stwierdził: „Wiele osób nadal doświadcza poważnych trudności ze znalezieniem pracy. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy od dłuższego czasu jej nie mają.Jak podkreślono w zaleceniach dla poszczególnych krajów na 2014 r., państwa członkowskie muszą uczynić więcej, aby wesprzeć tworzenie miejsc pracy i walkę z wykluczeniem społecznym, głównie za pomocą aktywnych polityk rynku pracy i większych inwestycji społecznych.Stworzenie każdemu młodemu człowiekowi realnych szans na zatrudnienie dzięki wdrożeniu gwarancji dla młodzieży jest obecnie najpilniejszym zadaniem. Pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby pomóc osobom długotrwale bezrobotnym”.
 

Jednym z pozytywnych sygnałów wskazanych w kwartalnym przeglądzie jest to, że powstają miejsca pracy w sektorze prywatnym, głównie w dziedzinie usług, a bezrobocie, chociaż umiarkowanie, stale spada. Aktualne poziomy zatrudnienia (ok. 224 mln osób pracujących) są jednak nadal niższe od poziomów sprzed kryzysu (ok. 230 mln pracujących w połowie 2008 r.), a stopy bezrobocia pozostają na poziomie zbliżonym do rekordowo wysokich poziomów (10,4 proc. w kwietniu 2014 r. po osiągnięciu najwyższego poziomu 10,9 proc. w pierwszej połowie 2013 r.).

Istnieją znaczne różnice w poziomach bezrobocia między państwami członkowskimi, a jakość miejsc pracy wciąż jeszcze wzbudza obawy, ponieważ na wzrost zatrudnienia największy wpływ mają praca tymczasowa i praca w niepełnym wymiarze czasu pracy. Najbardziej niepokojący jest fakt, że w krajach o najwyższej stopie bezrobocia nie przestaje rosnąć bezrobocie długotrwałe.
 

Na rynku pracy nadal bardzo trudna jest sytuacja ludzi młodych poniżej 25 roku życia – stopa bezrobocia wśród nich w kwietniu 2014 r. wynosiła 22,5 proc., a wzrost zatrudnienia jak dotąd okazał się korzystny głównie dla starszych pracowników (w wieku od 55 do 64 lat). Młodzi to również osoby najbardziej dotknięte problemem niepełnego zatrudnienia i zniechęcone poszukiwaniem pracy.

Aby wspierać przejście od kształcenia do zatrudnienia, Komisja zaproponowała państwom członkowskim zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące poprawy jakości publicznych służb zatrudnienia,kształcenia i szkolenia, a także zwiększenia możliwości przyuczenia do zawodu oraz pilnego wdrożenia gwarancji dla młodzieży.

Kobiety nadal pracują mniej

Nawet jeśli w ciągu ostatnich lat zmniejszyły się różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn w UE, z najnowszych dostępnych danych wynika, że bezrobocie w przypadku kobiet spada wolniej niż w przypadku mężczyzn. Ponadto kobiety ze wszystkich grup wiekowych są zazwyczaj częściej niepełnozatrudnione (pracują w niepełnym wymiarze godzin nie z własnej woli), a między państwami członkowskimi występują zasadnicze różnice we współczynnikach aktywności zawodowej kobiet oraz w wymiarze czasu pracy.

Komisja zaproponowała również konkretne zalecenia dla wielu państw członkowskich z myślą o zachęceniu kobiet do podejmowania pracy zwłaszcza dzięki udostępnieniu wysokiej jakości, niedrogich placówek opieki nad dziećmi oraz ograniczeniu zniechęcających czynników podatkowych. Zwiększenie uczestnictwa kobiet w rynku pracy ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celu zatrudnienia wyznaczonego w strategii „Europa 2020” (75 proc. kobiet w wieku od 20 do 64 lat).
 

Mobilni obywatele są dobrze wykształceni i częściej zatrudniani

Najnowsze tendencje w zakresie mobilności pracowników w UE potwierdzają, że mobilni obywatele UE mają wyższe wskaźniki zatrudnienia niż miejscowa ludność i że nie korzystają w większym stopniu niż ona ze świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego. Z analizy wynika również, że mobilność w UE spadła w latach 2010–2011 i zaczęła rosnąć w latach 2012–2013, przy czym różnice między poszczególnymi krajami były wyraźne. Odpływ pracowników do innych państw członkowskich i do krajów nienależących do UE znacznie zwiększył się przede wszystkim w krajach najbardziej dotkniętych kryzysem gospodarczym.
 

W porównaniu z latami przed kryzysem (2004–2008) zwiększyła się liczba pracowników ( 38 proc.) przemieszczających się na terytorium UE, pochodzących z krajów południowych, natomiast zmalały przepływy migracyjne z dwóch głównych krajów pochodzenia (z Polski -41 proc. i Rumunii -33 proc.). Mobilni pracownicy z krajów południowych stanowią obecnie 18 proc. globalnych wewnątrzunijnych przepływów migracyjnych (wcześniej było to 11 proc.), a większość migrantów wewnątrz UE w latach 2009–2013 nadal pochodziła z państw członkowskich Europy Środkowej i Wschodniej (58 proc.), i to pomimo tendencji spadkowej (z 65 proc. w latach 2004–2008).

Mobilni pracownicy UE częściej niż kiedykolwiek wyjeżdżają do Niemiec, Austrii, Belgii i krajów nordyckich, a rzadziej do Hiszpanii i Irlandii. Ogólnie największą popularnością cieszą się Niemcy i Wielka Brytania.
 

Jeśli chodzi o strukturę wiekową osób migrujących wewnątrz UE, dominują ludzie młodzi, choć zmniejszył się udział osób w wieku 15–29 lat (z 48 proc. do 41 proc.). Ponadto mobilni pracownicy UE są najprawdopodobniej lepiej wykształceni (41 proc. miało wykształcenie wyższe w latach 2009–2013) niż kiedyś (27 proc. – w latach 2004–2008).

Prawo do swobodnego przepływu pracowników w UE zostało zapisane w Traktacie ponad 50 lat temu i jest jednym z filarów jednolitego rynku. Aby ułatwić korzystanie z tego prawa, Komisja zaproponowała nową dyrektywę, którą Rada Ministrów UE przyjęła w kwietniu 2014 r. (IP/14/421) i która ma służyć usunięciu istniejących barier, jakie napotykają mobilni pracownicy. Chodzi tu np. o brak świadomości przepisów UE u pracodawców publicznych i prywatnych i trudności z uzyskaniem informacji, pomocy oraz dochodzeniem roszczeń w przyjmujących państwach członkowskich. Komisja zaproponowała również dalsze usprawnienie ogólnoeuropejskiej sieci dla osób poszukujących pracy EURES, aby zwiększyć liczbę ofert pracy i życiorysów dostępnych dla tych, którzy są zainteresowani podjęciem pracy w innym państwie członkowskim lub zatrudnieniem pracowników z innych państw członkowskich (IP/14/26).

Więcej informacji:

Wiadomości na stronie internetowej DG ds. Zatrudnienia

Analiza zatrudnienia i zmian społecznych

Strona internetowa komisarza László Andora

Komisarz László Andor na Twitterze

Bezpłatny elektroniczny biuletyn informacyjny Komisji Europejskiej na temat zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego