Komisja Europejska opublikowała na początku czerwca sprawozdanie z konwergencji z 2013 r. dotyczące Łotwy, któremu towarzyszy streszczenie dla obywateli zawierające podsumowanie sprawozdania oraz jego uzasadnienie. W sprawozdaniu tym Komisja stwierdza, że Łotwa osiągnęła wysoki poziom trwałej konwergencji gospodarczej ze strefą euro i przedstawia wniosek o podjęcie przez Radę decyzji w sprawie przyjęcia przez Łotwę euro z dniem 1 stycznia 2014 r.

Olli Rehn, wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za sprawy gospodarcze i walutowe oraz euro powiedział: "Przypadek Łotwy pokazuje, że możliwe jest przezwyciężenie przez państwa zaburzeń równowagi makroekonomicznej niezależnie od tego, jak poważne sš te zaburzenia, i wyjście z takiej sytuacji jeszcze silniejszym. Po głębokiej recesji, która miała miejsce w latach 2008-2009, Łotwa podjęła zdecydowane działania polityczne wspierane przez program pomocy finansowej kierowany przez UE i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Działania te doprowadziły do poprawy elastyczności i zdolności adaptacyjnych gospodarki w granicach ogólnych ram UE dla trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. I przyniosło to rezultaty. Przewiduje się bowiem, że Łotwa będzie w bieżącym roku najszybciej rozwijającą się gospodarką w UE".

Komisarz dodał: "To, że Łotwa pragnie przyjąć euro, jest oznaką zaufania do naszej wspólnej waluty oraz kolejnym dowodem na to, że mylili się ci, którzy przewidywali rozpad strefy euro".
Wnioski sprawozdania z konwergencji zawierają pozytywną, przedstawioną poniżej ocenę wyników gospodarczych Łotwy dokonań na podstawie kryteriów konwergencji określonych w Traktacie UE.

Inflacja
Średnia stopa inflacji na Łotwie w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2013 r. wynosiła 1,3 proc., czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 2,7 proc., i prawdopodobnie utrzyma się poniżej tej wartości w dalszym okresie. Do osiągnięcia wyjątkowo niskiego obecnie poziomu inflacji przyczyniły się co prawda czynniki krótkoterminowe (szczególnie obniżenie podatku VAT w lipcu ubiegłego roku), ale podstawę pozytywnej oceny spełniania kryterium stabilności cen stanowi zarówno analiza głównych czynników fundamentalnych, jak i fakt, że wartość referencyjną osiągnięto z dużym zapasem. Łotwa będzie musiała baczyć na utrzymanie niskiej inflacji, między innymi prowadząc rozważną politykę budżetową oraz utrzymując popyt krajowy na zrównoważonym poziomie.

Finanse publiczne (deficyt i zadłużenie)
Stosunek łącznego deficytu sektora publicznego do PKB osiągnął poziom 8,1 proc. w 2010 r., ale spadł do 1,2 proc. w 2012 r. Zgodnie z najnowszą wiosenną prognozą służb Komisji oczekuje się, że utrzyma się on na poziomie 1,2 proc. w 2013 r. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł pod koniec 2012 r. 40,7 proc. PKB. Komisja jest zdania, że nadmierny deficyt został skorygowany w sposób wiarygodny i trwały i zaleciła Radzie do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) zakończenie procedury nadmiernego deficytu w odniesieniu do Łotwy (zob. MEMO/13/463). Jeśli Rada postąpi zgodnie z zaleceniem Komisji, Łotwa spełniać będzie kryterium stabilności sytuacji budżetowej.

Stopy procentowe
W dwunastomiesięcznym okresie do kwietnia 2013 r. średnie długoterminowe stopy procentowe na Łotwie wynosiły 3,8 proc., czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 5,5 proc. Różnice oprocentowania względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro zmniejszały się odczuwalnie w okresie od 2010 r., co jest dowodem zaufania rynków do Łotwy.
Kurs walutowy
Łat łotewski uczestniczy w mechanizmie kursowym II (ERM II) od dnia 2 maja 2005 r., czyli znacznie dłużej niż przez minimalny wymagany okres dwóch lat. W momencie przystąpienia do ERM II władze Łotwy zobowiązały się do utrzymywania kursu wymiany łata łotewskiego w obrębie marginesu wahań wynoszącego ą1 proc. w odniesieniu do kursu centralnego. W ciągu dwóch lat poprzedzających obecną ocenę kurs łata nie odbiegał od kursu centralnego o więcej niż ą1 proc. i nie odnotowano napięć kursowych.
Zbadano również inne czynniki, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy i rynku finansowego oraz rynków produktowych. Łotewskie saldo obrotów z zagranicą znacznie się polepszyło w miarę trwania kryzysu, do czego przyczyniła się również poprawa konkurencyjności zewnętrznej. Gospodarka Łotwy jest dobrze zintegrowana z gospodarką UE dzięki powiązaniom handlowym i powiązaniom w ramach rynku pracy. Przyciąga ona ponadto znaczne zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Krajowy sektor finansowy jest w dużym stopniu zintegrowany z systemem finansowym UE, głównie dzięki wysokiemu poziomowi zagranicznych udziałów w systemie bankowym.

Na koniec wskazać należy, że łotewskie przepisy w zakresie polityki pieniężnej są zgodne z prawodawstwem UE. Wspomnianą ocenę uzupełnia osobne sprawozdanie z konwergencji przygotowane przez Europejski Bank Centralny, które opublikowane zostanie również dzisiaj.

Dodatkowe informacje
Przez cały okres trwania kryzysu Łotwa z powodzeniem zarządzała trudnym procesem dostosowań makroekonomicznych. Zdecydowana realizacja programu pomocy finansowej kierowanego przez UE i Międzynarodowy Fundusz Walutowy umożliwiła Łotwie wydostanie się z głębokiej recesji i powrót na ścieżkę wzrostu gospodarczego.
Zgodnie z Traktatem UE Komisja i EBC składają sprawozdanie z konwergencji co dwa lata lub na wniosek państwa członkowskiego objętego derogacją w tej sprawie. W dniu 5 marca tego roku Łotwa zwróciła się do Komisji z formalnym wnioskiem o przedstawienie nadzwyczajnego sprawozdania z konwergencji w związku z zamiarem Łotwy przystąpienia do strefy euro z dniem 1 stycznia 2014 r.

Na warunki przyjęcia euro składają się cztery kryteria dotyczące stabilizacji gospodarczej: sytuacja budżetowa, stabilność cen, stabilność kursu walutowego oraz konwergencja długoterminowych stóp procentowych. Warunki te muszą być spełniane w sposób trwały. Ponadto przepisy prawa krajowego dotyczące polityki pieniężnej muszą również pozostawać w zgodzie z Traktatem UE.

Zgodnie z Traktatem przy ocenie uwzględnić należy także dodatkowe czynniki (bilans płatniczy, integrację rynku) stanowiące wskaŸniki dalszego bezproblemowego przebiegu integracji danego państwa członkowskiego w ramach strefy euro oraz służące poszerzeniu pola oceny trwałościkonwergencji. Rada ECOFIN podejmie ostateczną decyzję w sprawie przyjęcia euro na Łotwie w lipcu po wydaniu przez Parlament Europejski opinii w tej kwestii, po udzieleniu zalecenia przez ministrów finansów państw strefy euro oraz po przedyskutowaniu tej sprawy przez szefów państw i rządów UE na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 27-28 lipca. Procedura zostanie ostatecznie zakończona po przyjęciu przez Radę Ministrów, stanowiącą na zasadzie jednomyślności państw członkowskich strefy euro i Łotwy, nieodwołalnie ustalonego kursu wymiany łata na euro