"Sprawozdanie krajowe – Polska 2015 r." oceniające postępy we wdrażaniu ubiegłorocznych rekomendacji w ramach Semestru Europejskiego – to główny temat debaty zorganizowanej w poniedziałek 9 marca br. w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce. W dyskusji uczestniczyli przedstawiciele wielu środowisk i organizacji - ministerstw, związków zawodowych, pracodawców, naukowców oraz instytutów badawczych.

Spotkanie otworzyła Ewa Synowiec, Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, która przedstawiła kontekst publikacji dokumentu. Tematyka raportu jest szeroka i odnosi się do kwestii ekonomicznych i społecznych – jego publikacja jest częścią Semestru Europejskiego, czyli procesu, który obejmuje reformy strukturalne służące promowaniu zatrudnienia i wzrostu zgodnie ze Strategią Europa 2020, politykę fiskalną oraz zapobieganie nadmiernym zakłóceniom równowagi makroekonomicznej.

Bartosz Otachel, doradca ds. ekonomicznych w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce omówił główne wnioski zawarte w dokumencie. Zgodnie z opublikowanymi na początku lutego br. prognozami gospodarczymi Komisji Europejskiej, tempo wzrostu PKB w najbliższych dwóch latach wyniesie ok. 3 proc. i będzie wynikiem rosnącego popytu krajowego. Deficyt budżetowy spadnie do poziomu poniżej 3 proc. PKB w 2015 r., a dług publiczny pozostanie na stabilnym poziomie nieprzekraczającym 50 proc. PKB. Prognozowany jest spadkowy trend bezrobocia, zaś po okresie deflacji należy oczekiwać pojawienia się niskiej inflacji pod koniec bieżącego roku.

Wypełnianie ubiegłorocznych rekomendacji dla Polski zostało ogólnie ocenione przez KE pozytywnie, jakkolwiek w poszczególnych obszarach postępy nie są jednakowe. Jako obszar, w którym dokonano znaczącego postępu wymieniono deregulację zawodów.Postępy zidentyfikowano w obszarze zwiększania skuteczności administracji podatkowej, zmniejszania bezrobocia osób młodych, lepszego dopasowania systemów edukacji do potrzeb rynku pracy, podniesienia odsetka pracujących kobiet, rozwoju żłobków i przedszkoli, zwiększania efektywności energetycznej, rozwoju sieci internetu szerokopasmowego, gospodarki odpadami oraz zwiększania efektywności postępowań egzekucyjnych.

Komisja Europejska wskazała dziedziny, gdzie postęp jest ograniczony, czyli środki zostały zapowiedziane, lecz wydają się one niewystarczające, bądź ich wdrożenie może być obarczone ryzykiem. Są to zapowiedzi podniesienia efektywności wydatków na ochronę zdrowia, lepszego ukierunkowania polityki społecznej, rozwiązania kwestii segmentacji na rynku pracy, zwiększania odsetka osób uczących się przez całe życie, wdrażania innowacji, rozbudowy gazociągów oraz podniesienia jakości wdrażania projektów modernizacji sieci kolejowej. Brak postępów odnotowano w odniesieniu do ograniczania stosowania rozbudowanego systemu stawek podatku VAT, ustanowienia Rady Budżetowej, reform systemów emerytalnych górników i rolników, jak również w poprawie skuteczności bodźców podatkowych w obszarze badań i rozwoju.

Maciej Rapkiewicz z Instytutu Sobieskiego odniósł się do zagadnień związanych z finansami publicznymi. Jego zdaniem, w raporcie zabrakło analizy konsekwencji reformy systemu emerytalnego oraz rosnących wydatków na ochronę zdrowia dla finansów publicznych. Kwestią wymagającą rozwiązania jest zwiększenie przejrzystości systemu podatku VAT, ze względu na problemy z jego ściągalnością, a także luką w dochodach z tego tytułu. Zdaniem Rapkiewicza, niekoniecznie oznacza to skierowanie wysiłków na rzecz jednolitej stawki VAT oraz nie jest konieczna rekomendacja Komisji Europejskiej dotycząca powołania Rady Budżetowej.

Piotr Lewandowski z Instytutu Badań Strukturalnych skomentował kwestie odnoszące się do rynku pracy i polityki społecznej. Na konieczność reformy systemów emerytalnych górników i rolników należy patrzeć w szerszym kontekście, niż tylko z punktu widzenia mobilności pracowników. Można zastanowić się, czy nie rozpocząć programu ograniczania emerytur górniczych o kilka tysięcy w skali roku, co po ok. 10-15 latach mogłoby doprowadzić do rozwiązania tej kwestii. W jego opinii, raport niezbyt dokładnie odnosi się do zagadnienia, że segmentacja rynku pracy powoduje w konsekwencji rosnące zagrożenie ubóstwem oraz nie podkreśla roli zasiłków rodzinnych.

Wypełnianie rekomendacji w obszarze zatrudnienia i edukacji ocenił Łukasz Sienkiewicz ze Szkoły Głównej Handlowej. Jego zdaniem, problemem pozostaje wciąż niezadowalająca jakość edukacji, która często nie spełnia wymagań pracodawców. Z punktu widzenia całości gospodarki, istnieje konieczność jak najbardziej efektywnego wykorzystania zasobów. W tym kontekście Łukasz Sienkiewicz zaznaczył, że jest to niekorzystnie wzmacniane przez brak "właścicieli" procesów czy projektów, które zmierzają do bezpośredniej poprawy sytuacji kobiet, osób starszych oraz młodych na rynku pracy.

Po dyskusji panelowej rozpoczęła się debata z zaproszonymi uczestnikami, którzy w większości z zadowoleniem przyjęli wcześniejszą niż w latach ubiegłych datę publikacji raportu. Wiele wniosków raportu w odniesieniu do sytuacji Polski zostało ocenionych pozytywnie, choć goście prezentowali także swoje krytyczne opinie dotyczące niezbyt dokładnego ukierunkowania polityki społecznej, braku całościowego opisu wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa, zmiany metodologii obliczania osób zagrożonych ubóstwem, przedstawienia problemu mobilności jedynie w kontekście utrzymywania specjalnych systemów emerytalnych dla rolników i górników oraz niewyczerpującego opisu wyzwań związanych z uczeniem się przez całe życie.

Celem spotkania była wymiana opinii na temat dokumentu przygotowanego przez Komisję Europejską. Dzięki obecności przedstawicieli wielu instytucji i środowisk – administracji centralnej, pracodawców, związków zawodowych oraz naukowców - dyskusja miała bardzo żywy charakter.

Kontekst

Raport krajowy zawiera ocenę gospodarki Polski w kontekście przygotowanej przez Komisję Europejską rocznej Analizy Wzrostu Gospodarczego, w której zalecono, aby polityka gospodarcza i społeczna UE opierała się w 2015 r. na trzech głównych filarach: inwestycjach, reformach strukturalnych oraz odpowiedzialności budżetowej. Uwzględniając plan inwestycyjny dla Europy, w raporcie zbadano również możliwości zmaksymalizowania wpływu zasobów publicznych i odblokowania inwestycji prywatnych.

W bieżącym roku Semestr Europejski wygląda nieco inaczej, niż przebiegało to w ostatnich latach. Nowe kolegium komisarzy, powołane 1 listopada 2014 r. zadecydowało, żeby raport oceniający postępy we wdrażaniu ubiegłorocznych rekomendacji opublikować wcześniej, już pod koniec lutego br. Komisja Europejska zdecydowała się przyspieszyć jego publikację, aby wcześniej poznać diagnozę stanu wdrażania rekomendacji z 2014 r.


Źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce