1 lipca Komisja Europejska opublikowała pierwsze badanie mające na celu dokonanie oceny powodzenia dwóch unijnych strategii makroregionalnych i sformułowanie zaleceń na przyszłość. Unijne strategie dla regionów Dunaju i Morza Bałtyckiego, które objęły swoim zasięgiem ponad 20 państw należących i nienależących do UE, jako pierwsze zajęły się unikalnym rodzajem współpracy, opartej na założeniu, że wspólne wyzwania, przed którymi stoją określone regiony, czy to dotyczące ochrony środowiska, kwestii gospodarczych, czy związanych z bezpieczeństwem — najlepiej rozwiązać zbiorowo, oraz że w celu najbardziej efektywnego wykorzystania dostępnych środków zasadne jest wspólne planowanie.

Omawiając sprawozdanie, komisarz UE ds. polityki regionalnej, Johannes Hahn, powiedział: „Przedstawione badanie pokazuje wyraźne korzyści płynące z naszych strategii makroregionalnych. Wynikająca z nich zintensyfikowana współpraca spowodowała w regionie Dunaju i w regionie basenu Morza Bałtyckiego powstanie dosłownie setek nowych projektów i nowych sieci. Uczestnicy wskazują przede wszystkim na to, że współpraca, w tym z państwami spoza UE, została znacznie umocniona.”

„Jednakże, jeżeli chcemy zapewnić trwały sukces, takie podejście musi być stosowane na centralnym szczeblu planowania polityki rządów i władz regionalnych — w szczególności chodzi o opracowanie nowych programów i projektów na następny okres finansowy — i o wsparcie ich odpowiednimi środkami. Potrzebne nam jest większe branie na siebie odpowiedzialności przez same regiony, poprzez wydawanie jasnych i nacechowanych przejrzystością decyzji.”

Odnosząc się do nowych strategii komisarz Hahn dodał: „Istniejące strategie stanowią użyteczną lekcję dla potencjalnych nowych makroregionów. Przed podjęciem jakiejkolwiek nowej strategii, należy starannie rozważyć, jakie są jej cele, jaką wartość dodaną może ona wnieść, oraz w jaki sposób można byłoby zdobyć na nią środki. Jak pokazuje doświadczenie, na początku warto skupić się na ograniczonej liczbie priorytetów. Każdy z regionów ma oczywiście własną specyfikę i nowe makroregiony mogą próbować nowych sposobów podejścia do pogłębionej współpracy”.

Sprawozdanie zawiera zasadniczo pozytywną opinię na temat istniejących dotychczas strategii. Pokazuje on, w jaki sposób doprowadziły one do powstania setek nowych projektów i przyczyniły się do sformułowania wspólnych celów politycznych w dziedzinach o decydującym znaczeniu dla regionów, które uczestniczą w realizacji tych strategii. Działania wynikające z podejścia makroregionalnego doprowadziły również do powstania licznych wspólnych inicjatyw i sieci, jak również do podejmowania wspólnych decyzji politycznych.
Ze sprawozdania wynika, że współpraca między krajami UE i krajami sąsiadującymi spoza UE została znacznie udoskonalona i że doprowadziło to do bardziej efektywnego wykorzystania dostępnych zasobów.

Sprawozdanie przypomina jednak rządom o potrzebie zaangażowania politycznego i uczynienia z tych strategii priorytetu we wszystkich istotnych obszarach polityki, tak aby zapewnić zintegrowanie ich z przyszłymi programami wykorzystującymi europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, jak również z innymi istotnymi strukturami na szczeblu unijnym, regionalnym i krajowym. W sprawozdaniu podkreśla się także znaczenie dostępnych środków administracyjnych dla osiągnięcia wskazanych celów.

Odnośnie do przyszłych strategii makroregionalnych, w sprawozdaniu podkreśla się, że nowe inicjatywy powinny być podejmowane jedynie wtedy, gdy odpowiadają one na szczególne potrzeby związane z poprawą współpracy oraz zapewnieniem jej wysokiego poziomu. Musi istnieć gotowość do przełożenia zaangażowania politycznego na wsparcie administracyjne, a nowe strategie powinny jasno wykazywać konkretną wartość dodaną na szczeblu UE.

Kontekst
Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego (EUSBSR) — przyjęta została w 2009 r. Strategia UE dla regionu Dunaju (EUSDR) — przyjęta została w czerwcu 2011 r. Strategia na rzecz makroregionu adriatycko-jońskiego — złożony został wniosek.

Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego:
Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego (EUSBSR) łączy 8 państw członkowskich (Szwecję, Danię, Estonię, Finlandię, Niemcy, Łotwę, Litwę i Polskę), które połączyły swoje siły, by stawić czoła szczególnym wyzwaniom dla tego obszaru, w szczególności związanym ze stanem środowiska w regionie Morza Bałtyckiego.
Strategia otwarta jest również na współpracę z krajami sąsiadującymi, w tym z Rosją i Norwegią.

Niektóre projekty flagowe tej strategii:
Baltic Deal – praca z rolnikami mająca na celu pomoc w ograniczaniu strat substancji użyźniających z ziemi rolnej i w utrzymaniu produkcji oraz konkurencyjności.
EfficienSea (Efficient, Safe and Sustainable Traffic at Sea) – Wydajny, bezpieczny i zrównoważony transport na morzu czyniący z regionu Morza Bałtyckiego pilotażowy region e-nawigacji, dzięki opracowywaniu i testowaniu infrastruktury i usług dostosowanych do potrzeb e-nawigacji oraz szeroko zakrojonej wymianie dobrych praktyk.

Baltic Manure – uczynienie z problemu środowiskowego, jakim jest obornik, szansy dla innowacji w biznesie. Projekt dotyczy produkcji energii odnawialnej oraz organicznych nawozów.
BSR Stars – ma na celu stymulowanie wzrostu gospodarczego i konkurencyjności regionu poprzez transgraniczne kontakty związane z badaniami naukowymi i innowacją w takich dziedzinach, jak ochrona zdrowia, energetyka i transport zorganizowany z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju.

Strategia UE dla regionu Dunaju (EUSDR)
Strategia UE dla regionu Dunaju (EUSDR) obejmuje dziewięć państw członkowskich (Niemcy, Austrię, Węgry, Republikę Czeską, Słowację, Słowenię, Bułgarię, Rumunię i Chorwację) oraz pięć państw spoza UE (Serbię, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, Ukrainę i Mołdawię).

Zakres projektów:
Dzięki współdziałaniu udało się ukończyć budowę mostu Most Widyń-Calafat między Bułgarią i Rumunią — istotne ogniwo w priorytetowej trasie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). Jest to dopiero drugi most na odcinku 630 km przebiegającej na rzece granicy.
Projekt Danube Shipwreck Removal ma na celu usunięcie wraków statków leżących na dnie Dunaju, Sawy i Cisy w Serbii, Rumunii i Bułgarii, aby poprawić nawigację i stan środowiska naturalnego.
Forum Biznesowe Regionu Dunaju (Danube Region Business Forum) stanowi ważną platformę współpracy dla ponad 300 małych i średnich przedsiębiorstw. Jest ono okazją do spotkań przedstawicieli przedsiębiorstw i ułatwia kontakty z placówkami edukacyjnymi, takimi jak instytuty badawcze i uniwersytety.
W oparciu o doświadczenia dotyczące programu BONUS w regionie Morza Bałtyckiego rozpoczęto prace nad utworzeniem Funduszu Badań Naukowych i Innowacji Regionu Dunaju, łącząc w jeden system krajowe i regionalne fundusze.
Projekt Dunaj–Zagrożenie Powodzią (Danube Floodrisk) dotyczy promowania metod współpracy z 19 instytucjami w 8 naddunajskich państwach, dzielenia się bazami danych i opracowywania map zagrożeń powodziowych. Dodatkowe prace prowadzone są w ramach europejskiego systemu informowania o powodziach (EFAS).

 
Marta Angrocka-Krawczyk
Wydział prasy
Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce