Jednym z zadań rozpoczętej w lipcu prezydencji Litwy w Radzie Unii Europejskiej będzie przygotowanie Forum Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego, 11-12 listopada w Wilnie. Na temat SUERMB czytaj tutaj.
Johannes Hahn podczas poprzedniego Forum Strategii w Kopenhadze powiedział: „Obecnie przeżywamy trudne chwile, a obywatele Unii Europejskiej oczekują od polityków stabilnych finansów oraz rozwoju gospodarczego i pracy. ” ...’polityka regionalna UE jest po części odpowiedzą na te oczekiwania, a Strategia Europa 2020 oraz podejście makroregionalne, pomagają zapewnić połączenia energetyczne i transportowe, lepsze warunki do rozwoju innowacji i badań co przekłada się na inwestycje i efekty jakich oczekują obywatele.”

Opublikowany przez Komisję Europejską „Raport na temat wartości dodanej strategii makroregionalnych” z 27. 06.2013 r. jest kolejną próbą oceny wpływu obu strategii (w tekście jest także mowa o Strategii dla Regionu Dunajskiego) na poprawę jakości życia obywateli obu makroregionów i wyznaczenia drogowskazu na kolejne lata ichrealizacji. Taka ocena jest szczególnie ważna w przededniu opracowania podstaw legislacyjnych polityki spójności i programów współpracy terytorialnej w latach 2014-2020.

Osiągnięcia SUERMB
Wg raportu Komisji strategia wzmocniła i zacieśniła współpracę pomiędzy różnymi podmiotami w Regionie Morza Bałtyckiego, a proces konsultacjibył realizowany na wielu płaszczyznach i w wielu formach. Koordynacja poszczególnych obszarów priorytetowych przypadła nie tylko państwom, ale także regionom i organizacjom międzynarodowym – był to efekt postulatów wysuwanych przez różne środowiska po ukazaniu się pierwszego zarysu Strategii.
W ramach Strategii realizowanych jest już ponad 100 projektów – są to projekty nowe lub już istniejące lecz wzbogacone o nowe elementy i nowych partnerów. Wg oceny Komisji podejście makroregionalne pobudziło nawiązywanie kontaktów i kreowania wspólnych inicjatyw.
Strategia dla Regionu Morza Bałtyckiego przyczyniła się do tworzenia struktury regionalnej dla szeroko pojętych polityk Unii Europejskiej. Zintegrowana Polityka Morska, Europejska Sieć Transportowa (TNT), Trans-Europejska Sieć Energetyczna – to przykłady inicjatyw unijnych, których wymiar makroregionalny jest szczególnie widoczny.
Bardziej efektywnie wykorzystywane są dostępne programy i instrumenty finansowe. Strategia zaczęła obowiązywać w trakcie perspektywy finansowej 2007-2013 dlatego też nie przewidziano odrębnego finansowania na jej realizację. W tej sytuacji dostępne środki były przeznaczane na najbardziej priorytetowe projekty, także z wykorzystaniem sektora prywatnego.
Zauważalna jest także lepsza koordynacja i integracja istniejących mechanizmów współpracy - wzmocnienie współpracy pomiędzy uczestniczącymi krajami oraz lepsza współpraca pomiędzy różnymi i strukturami krajowymi. Intensyfikacja wspólnych działań Partnerstwa Północnego, Rady Państw Morza Bałtyckiego i Nordyckiej Rady Ministrówjest jednym z tego przykładów.
Mimo początkowych trudności nawiązano współprace z krajami sąsiadującymi niebędącymi członkami UE, ale mającymi istotny wpływ na efektywność podejmowanych w ramach strategii działań. np. Rosja uczestniczy jako partner w licznych projektach środowiskowych.

Przyszłość SUERMB
Bardzo istotnym czynnikiem decydującym o ostatecznym sukcesie strategii będzie zaangażowanie decydentów na wszystkich szczeblach procesu implementacji. Sytuacja jest bardzo zróżnicowana w zależności od kraju i instytucji. W niektórych krajach zarówno najwyższe władze, władze regionalne i szefowie agend i instytucji są bardzo pozytywnie nastawieni do idei strategii makroregionalnych (Szwecja, Dania), w innych zaangażowanie jest znacznie mniejsze.
Decydujące znaczenie będzie miało wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania – przede wszystkim programów współpracy terytorialnej (Program Region Morza Bałtyckiego), funduszy krajowych - prywatnych lub pochodzących od instytucji finansowych (np. Europejski Bank Inwestycyjny). Podejście makroregionalne musi być uwzględnione w procesie programowania na lata 2014-2020 i w kontraktach partnerskich zawieranych przez kraje członkowskie z UE.
Najważniejsze rekomendacje Komisji zawarte w raporcie z 26 czerwca są następujące:
·rządy krajów nadbałtyckich powinny uznać strategię makroregionalną jako horyzontalne zadanie, za które odpowiedzialne są wszystkie resorty,
·należy wykorzystać możliwość włączenia wymiaru makroregionalnego do nowych ram prawnych polityki spójności a szczególnie Umów Partnerskich i Programów Operacyjnych
·w pełni wykorzystywać programy współpracy terytorialnej tj. Program Region Morza Bałtyckiego oraz mechanizmy Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej
·należy zapewnić efektywny przepływ informacji pomiędzy strukturami administracyjnymi większą uwagę należy poświęcić strategiom komunikacji celów i rezultatów strategii dla szerokiego grona odbiorców.
Strategie makroregionalne mają doprowadzić do wdrożenia najlepszych rozwiązań zarządzania poszczególnymi obszarami priorytetowymi tj. zrównoważony rozwój rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa, rozwój i promocja wspólnego dziedzictwa kulturowego, likwidacja barier rynku wewnętrznego. Rozwiązanie te są testowane i wdrażane w makroregionie podczas realizacji projektów flagowych Strategii. Na ten temat będziemy pisać w następnym wydaniu Biuletynu ED- Szczecin.

Małgorzata Ludwiczek ED-Szczecin