Komisja przedstawiła plany ułatwienia formalności celnych dla statków mające na celu ograniczenie biurokracji, zmniejszenie opóźnień w portach i zwiększenie konkurencyjności sektora morskiego. Obecnie spedytorzy i eksporterzy narzekają, że w przypadku podjęcia decyzji o przesłaniu towarów w Europie transportem morskim bliskiego zasięgu uciążliwość procedur administracyjnych w portach powoduje dodatkowe koszty i znaczne opóźnienia – bywa, że statki czekają w portach na odprawę celną przez wiele godzin, a czasami dni. Powoduje to niższą atrakcyjność sektora przewozów morskich w porównaniu z innymi formami transportu, w szczególności z transportem drogowym, niepotrzebnie zwiększając liczbę samochodów ciężarowych na naszych już i tak zatłoczonych drogach.

Dzięki dzisiejszemu nowemu wnioskowi Komisji transport morski będzie napotykał mniej trudności administracyjnych, jego potencjał będzie zatem mógł zostać w pełni wykorzystany na rynku wewnętrznym UE i poza nim.

Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej odpowiedzialny za transport, powiedział: „Europa stoi przed poważnymi wyzwaniami, jeśli chodzi o rosnące zagęszczenie ruchu i wzrost zanieczyszczenia. Potrzebne jest pełne wykorzystanie potencjału żeglugi morskiej bliskiego zasięgu i stworzenie tanich, przyjaznych środowisku rozwiązań eliminujących przewóz większej ilości towarów samochodami ciężarowymi po naszych zatłoczonych drogach. Proponujemy innowacyjne narzędzia służące do ograniczenia biurokracji i pomagające podnieść atrakcyjność sektora żeglugowego jako alternatywy dla klientów poszukujących możliwości przemieszczania towarów w całej UE”.

Komisarz ds. podatków i unii celnej Algirdas Šemeta stwierdził: „»Niebieski pas« wprowadzi jednolity rynek na morza. Proponowane środki będą bardzo korzystne dla żeglugi, ponieważ ograniczą koszty, uproszczą procedury administracyjne, ułatwią wymianę handlową i stworzą równe warunki konkurencji pomiędzy wszystkimi formami transportu. Jednocześnie uproszczeniu ulegnie praca organów celnych, przez co będą one mogły lepiej identyfikować ryzyko związane z bezpieczeństwem oraz koncentrować się na ochronie naszych obywateli i przedsiębiorstw”.

W dzisiejszym komunikacie „»Niebieski pas«, jednolity europejski obszar transportu w żegludze” sformułowano dwa kluczowe wnioski mające na celu ułatwienie formalności związanych z żeglugą poprzez wprowadzenie zmian w istniejącym Kodeksie Celnym (CCIP, przepisy wykonawcze Kodeksu Celnego).

1. Złagodzenie formalności celnych dotyczących przewozów wewnątrzunijnych
Przedsiębiorstwa żeglugowe, obsługujące regularne połączenia w ramach UE i transportujące głównie towary unijne, mogą już korzystać z prostszych procedur celnych (w ramach procedur stosowanych w odniesieniu do regularnej linii żeglugowej). Nowe propozycje, przedstawione przez Komisję w czerwcu 2013 r., zmodernizują status tych regularnych linii żeglugowych, tak by procedury te uległy przyśpieszeniu i stały się bardziej elastyczne. Czas na konsultacje dla państw członkowskich zostanie skrócony z 45 dni do 15 dni. Przedsiębiorstwa będą też mogły ubiegać się wcześniej o zezwolenie państw członkowskich, w których być może będą chciały w przyszłości prowadzić działalność, aby zaoszczędzić czas, gdy taka możliwość się pojawi.

2. Złagodzenie formalności celnych dla statków zawijających do portów państw trzecich
Prawie 90 proc. statków przewozi jednocześnie towary unijne i nieunijne i zawijają one często zarówno do portów unijnych, jak i nieunijnych, np. w Norwegii, Afryce Północnej i Rosji. W odniesieniu do tych statków Komisja proponuje znaczne usprawnienie procedur celnych poprzez wprowadzenie systemu dającego możliwość odróżnienia przewożonych towarów unijnych (które należy szybko zwolnić) od nieunijnych, które muszą zostać poddane właściwym procedurom celnym.

W tym celu Komisja przedstawi przed końcem roku wniosek w sprawie stworzenia zharmonizowanego elektronicznego zgłoszenia ładunku. Ten nowy „e-Manifest” umożliwia podanie organom celnym przez przedsiębiorstwo żeglugowe we wszystkich manifestach (wewnątrzunijnych i spoza UE) informacji na temat statusu towarów.  Oczekuje się, że te dwa środki spowodują, iż „Niebieski pas” zostanie wdrożony do 2015 r.

Kontekst
Kwestie związane z żeglugą morską: 75 proc. europejskiego handlu zewnętrznego w ujęciu ilościowym i 37 proc. unijnego handlu wewnętrznego odbywa się drogą morską.
Sytuacja obecna: Zgodnie z prawem Unii swobodny przepływ towarów jest jedną z podstawowych wolności, nie jest jednak jeszcze rzeczywistością dla sektora transportu morskiego. Obecnie statek przemieszczający się między portami w Antwerpii i Rotterdamie jest nadal traktowany jak gdyby przybywał z Chin. Dlaczego? Ponieważ po opuszczeniu przez statki wód terytorialnych państw członkowskich (wyjściu poza strefę 12 mil morskich od brzegu) uznaje się, że przekroczyły one zewnętrzne granice UE. Tak więc uważa się, że statki przemieszczające się między portami znajdującymi się w dwóch różnych państwach członkowskich opuściły obszar celny UE i wymagane jest dokonanie formalności celnych w momencie opuszczenia przez statek portu wyjścia, a następnie przy zawinięciu do portu przeznaczenia, nawet jeśli oba porty są portami UE.
Według opinii Stowarzyszenia Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) sformułowanej na podstawie informacji otrzymanych od jej członków (przedsiębiorstwa żeglugowe), oszczędności wynikające z uproszczenia procedur administracyjnych mogą wynieść nawet około 25 EUR na kontener. Niezależnie od oszczędności finansowych, jeszcze ważniejsza jest oszczędność czasu. Obecnie wielu klientów (np. eksporterów) wybiera transport drogowy zamiast morskiego ze względu na ograniczenia czasowe.

Udział towarów przewożonych wewnątrz UE w rozbiciu na środki transportu: 45,3 proc. transport drogowy; 11,0 proc. transport kolejowy; 3,7 proc. wodny transport śródlądowy; 3,1 proc. rurociągi; 36,8 proc. przewozy morskie (np. transport morski bliskiego zasięgu); 0,1 proc. transport lotniczy.

Przyjęty dziś komunikat w sprawie „Niebieskiego pasa” nie tylko określa propozycje mające na celu stworzenie „Niebieskiego pasa” – obszaru, w którym statki mogą swobodnie operować na rynku wewnętrznym UE z zachowaniem minimum obciążeń administracyjnych przy jednoczesnym wzmocnieniu bezpieczeństwa, ochrony, ochrony środowiska, a także polityki celnej i podatkowej, ale zaproponowano w nim również rozszerzenie tych uproszczeń i objęcie nimi rejsów pozaunijnych poprzez wykorzystanie systemów lepszego monitorowania i sprawozdawczości.

Wnioski dotyczące „Niebieskiego pasa” idą w parze z przeglądem polityki portowej przyjętym 23 maja 2013 r., którego celem jest wspieranie konkurencyjności portów morskich Europy i uwolnienie ich potencjału wzrostu (zob. Notatka 13/448).

 
Marta Angrocka-Krawczyk
Wydział prasy